Сэрии “кирэдьииттээһин” ситимин үрэйэрэ буоллар…

Дьэ, “арҕааҥы атастарбыт” куоталаһа-куоталаһа санкция бөҕөнү хаалаатылар. Үгүс экэниэмикэни ырытааччылар уһуннук үлэлиир кыаҕа суох, бэл, хаһан да олоххо киирбэт санкциялары биллэрдилэр дииллэр.

Холобур, SWIFT диэн бааннар икки ардыларынааҕы “бассаабы” букатын арааралларынан куттаабыттара, инньэ, 2014 сылтан салҕанар. “Бассаап” хаһаайыттара оччо-бачча баҕарбаттар, Арассыыйаны кытта эргинээччилэр элбэх буоллахтара. Чэ, ыт сиэтин, биһиги килийиэннэрбит кэлин биһигини буруйдааннар “саат куттара” сатыахтара суоҕа диэн “бэчээттээх кумааҕыта” аҕалыҥ, оччоҕуна үөрэ-көтө араарыахпыт диэн буолар. Кырдьык даҕаны! Килийиэннэр ночоотторун кинилэргэ сүктэрэ сатыахтара суоҕа диэн “тимир-тамыр мэктиэни” ким биэрэрий?

Оттон, холобур, Арассыыйа Европа гааска наадыйыытын 40 %-нын хааччыйар. Арай, ону араардын? “Ытыктабыллаах килийиэннэр, эһиги ночооккутун кэлин, сэрии бүттэҕинэ, эбэтэр санкцияларгытын сымнаттаххытына хайаан да төлүөм” – диэн бэчээттээх баппыыска биэрэн баран Газпром “кырааны” сабан кэбиһиэн сөп буоллаҕа. Ким ону бобуой?

Дьэ, оччотугар хоос гыналлар. Били “күөх энергетикабыт” эрэ, электроэнергиябыт эрэ. Бырамыысыланнаспыт эрэ, оҥорон таһаарыыбыт эрэ. Аны туран, гаас энергетика, массыына уматыга эрэ буолбатах эбээт. Бу бэрт үгүс химия оҥоһуктар – кырааскаттан саҕалаан, минеральнай уоҕурдууга тиийэ. Дьэ, Арассыыйа гааһыттан ылыллар аммиага суох уоҕурдууларын хайдах оҥорон таһаараллар? Европа сиригэр-уотугар уоҕурдуута суох ас-үөл үүммэт буолбута кырата сүүсчэкэ сыл буолбут буолуохтаах. Оттон үүнээйи үүммэт буоллаҕына, этэргэ дылы, аччыктааһын да оччо ырааҕа суох быһыы.

Быһата, сирэй мырсыйыыта барыан сөп. Онуоха эбии ньиэп атыыта баар эбээт – тохтотуохха сөптөөх “табаар”.

Быһата, бэйэлэригэр куһаҕаны оҥоро сатыыр курдуктар.

Тоҕо диэтэххэ, Европа “чыып” диир бырааба суох. Атын судаарыстыба сэриилэрэ турар дойдулара туох диэн ааттаналларый? Оккупацияламмыт дойдулар. Германияҕа АХШ атомнай ракеталара тураллар, ол иһин Арассыыйа гааһын турбатыттан, атыннык эттэххэ, гааһы тарҕатар “хаб” буолартан аккаастаналлар. Украинаны аһынан буолбатах, АХШ интэриэһин туһугар. Сахалар “ыт төбөтө көмүс кытыйаттан төкүнүйэр” диэн итини ааттыыллар.    

Биллэн турар, киһи үөрүөҕэ суох эрээри, Арассыыйаҕа саамай ыарыылаах санкцияны Арассыыйа Киин баана оҥордо дииллэр. Бу тэрилтэни Норуоттар икки ардыларынааҕы валюта фондатын (МВФ) филиала дииллэрэ илэ-чахчы буолара өссө төгүл көһүннэ. Конституцияҕа ол суруллан сылдьар: Арассыыйа киин баана Арассыыйа бырабыыталыстыбатыгар бас бэриммэт. Былырыын сайын Конституцияҕа уларытыылары киллэриигэ бу ыстатыйаны эмиэ көннөрүөххэ диэн бэрт элбэх этии киирэ сылдьыбыта биллэр. Ол гынан баран, тоҕо оннунан хаалларбыттарын “стратегтар” бэйэлэрэ билэн эрдэхтэрэ.

Дьэ, ол курдук, Киин баан “ключевой ставка” диэн ааттанар кирэдьииттээһин “күүгэнин” 20 %-ҥа тиийэ үрдэттэ. Ол аата кэмиэрчэскэй бааннар харчыны субу бырыһыаҥҥа ылаллар, онон дьоҥҥо, тэрилтэлэргэ биэрэр кирэдьииттэрин бырыһыана саамай кырата 21 % буоллаҕына сатанар. Дьон-сэргэ ипотекаҕа киирэн дьиэлэнэн-уоттанан испитэ баара…

Дьэ, Набиуллина илэ “старуха-процентщица” буолла. Сүгэ сүгэһэрдээх Родион уол ханна сылдьара эбитэ буолла?

Сабардаан турар үп-кирэдьиит ситимэ (финансово-кредитная система) аан дойдуну бүттүүнүн супту уулаан олорор. Баҕар, ону алдьатаары SWIFT ситимиттэн араараллара буолаарай? Дойду барыта дуолларынан халыҥ иэскэ олорор эбээт! Төһөнөн сайдыылаах аатырар дойду даҕаны, оччонон элбэх иэстээх.

Инфляция (сыана ыарааһына) төрдө-төбөтө эмиэ кирэдьииттээһиҥҥэ сытар. Инфляция диэн тугуй? Ордук-хос харчы маассатын элбээһинэ. Оттон кирэдьиит бырыһыана диэн тугуй? Тугу да оҥорон таһаарбат, туһата суох, үспүкүлээссийэҕэ анаммыт харчы!

Дьэ, ол иһин билиҥҥи үп-кирэдьиит ситимигэр (финансово-кредитная система) сыана хаһан да түспэт, үрдүүр эрэ айылҕалаах.

Чэ, SWIFT  ситимиттэн араардыннар даҕаны. Оччотугар Арассыыйаны кытта эргинээччи дойдулар, холобур, ШОС уонна БРИКС дойдулара уонна кэтээн көрөөччүлэрэ (Индияттан, Кытайтан саҕалаан Бразилияҕа, Пакистаҥҥа тиийэ) Арассыыйаны кытта эргиниигэ атын “бассаабы” сайыннарарга тиийэллэр. Оччотугар, дьэ, дуоллар аан дойдутааҕы валюта буолан букатыннаахтык бүтэр!

Билигин бүрүүкээн турар үп-кирэдьиит систиэмэтэ – халабыр албаһа. Хара үлэһиттэн саҕалаан, сүүнэ корпорацияларга, бүтүн судаарыстыбаларга тиийэ “хабарҕалаан” олорор моҕой. АХШ дуоллара – аан дойду собус-соҕотох табаара.

Украина сиригэр Арассыыйа уонна АХШ икки ардыларыгар сэрии бара турар.

Оннук буоллаҕына, АХШ олохтообут үп-кирэдьиит систиэмэтин (кредитно-финансовая система) үрэйии сэриитэ буолуо дуо? Иэһи-күүһү үлүннэрии (ростовщичество) хабалатын утары? Мин санаабар, бу систиэмэни айхаллааччы аҕыйах буолуохтаах – ордук Илиҥҥи дойдуларга. Хомуньуустуу Кытай “үтүө холобуру” көрдөрөр Азия-Чуумпу акыйаан эрэгийиэнин таарыйа барбакка, ислам итэҕэллээх дойдулары ылар буоллахха, Коран “ростовщичествоны” булгуччулаахтык бобор эбээт! Владимир Путин кэлиҥҥи сылларга Аан Илин дойдуларыгар балачча аптарытыаттаммытын, бэл, ОПЕК дойдуларыгар дьайар буолбутун, аҕыйах хонуктааҕыта оннооҕор үйэтигэр Арассыыйа диэки “иннинэн буолбатах” Пакистаны кытта бэртии буолбуттарын туһунан суруйаллар. Оннооҕор диэбиккэ дылы, Арассыыйаҕа бобуулаах Афганистан талибаннарын кытта официальнай кэпсэтии ыыппыттара. Быһата, бары киниэхэ тиэстэллэр – Европа лиидэрдэриттэн саҕалаан, Америка  диэн арыыттан Бразилия, Венесуэла, Куба салайааччыларыгар тиийэ. Сотору ол диэки Арассыыйа ракеталара турдахтарына киһи соһуйбат.    

Манна биир түгэҥҥэ болҕомтоҕутун ууруҥ.

АХШ – күрүөйэхтэр, бандьыыттар, хаатырҕа баранаахтара тэрийбит дойдулара диэн ааттыыллар.

Арассыыйа 1917 сыллаахха туох баар элиитэтин суох оҥорбут, “кээнчэ быта кэтэххэ ыттыбыт” дойдута.

Дьэ, бу “генетика күөнтэһиитигэр” хайалара кыайыа диигитий? Өйдөөн кэбиһиҥ: саахымат – удьуорунан бэриллэр соҕотох спорт көрүҥэ. Онон “саахымат улуу хонуутугар” – геополитикаҕа ким кими сүүйэрэ көстүөҕэ. Збигнев Бжезинскай Арассыыйаны кытта сэрии “хонуутунан” Украина буолуо диэбитэ мээнэҕэ буолбатах эбит.

Хайдаҕын да иһин, АХШ аан дойдуга соҥнуур үп-кирэдьиит ситимэ сууллара буоллар бэрт этэ. Күн сарсын да буолбатар… Хайдаҕын да иһин, саамай сүтүктээх Украина буолаахтыаҕа. Дьон-сэргэ өлүүтүн таһынан, баҕар, букатын да уобаластарынан үллэстэн кэбиһиэхтэрин сөп. Дьэ, көрөн иһиэхпит. Дьону кыргыбат курдук бэркэ сэрэнэн сэриилэһэллэр. Онон, бука, ый иһинэн-таһынан саамылаһаллара буолуо.

Суолласта – СУР.