Арассыыйа vs АХШ: украиналары Орто дойду үрдүнэн нууччалар эрэ сээн дииллэр…

История харахпыт ортотугар саҥаттан “суруллар” диэххэ сөп. Хаһан эрэ эмиэ биһиги “көрөн олордохпутуна” Фрэнсис Фукуяма “Конец истории и последний человек” диэн кинигэтэ тахсыбыт, онно “идеологиялар сэриилэрэ бүттэ”, “мантан салгыы глобальнай өрөбөлүүссүйэлэр буолбаттар” диэн өтө көрбүт диэн буолбута.

Быһата, “былааһы барытын демократияҕа”, мантан инньэ “буржуазия диктатурата” сатыылыа диэн. Баары баарынан эттэххэ, элэ-мээнэ өйдөөҕүмсүйбүт, бадаҕа.

Кырдьыга баара, хомуньуустуу Кытай (марксизмтан туспа моһуоннаах да буоллар) “күнэ тахсыбытынан” сылыктаатахха, киһи быһа эппэт дьыалата. Оттон “глобальнай өрөбөлүүссүйэ” туһунан “дьоппуон баара” тиэтэйбит курдук. Ол курдук, “биир оройдоох аан дойду”, АХШ айбардааһына, НАТО “бөө” диэһинэ биһиги харахпыт ортотугар үрэллэн эрэр бадахтаах. Глобальнай таһымҥа.

Украина сэриитэ диэн көрүнньүк быһыы буоллаҕа, ис дьиҥэ Арҕаа уонна Илин, АХШ уонна Арассыыйа сэриитэ бара турар. Сэрии да буолбатах, Арҕааҥы дойдулар утарылаһар кыаҕа суох “кыра-хара” дойдулары эрэ урусхаллыыр “үтүө үгэстэммиттэрэ” ыраатта. Онон Арассыыйа кинилэри “оннуларын буллартыыр” диэххэ наада. Тулуйа сатаан баран.

Ким баҕарар сэрэйэр быһыыта – харчыга, ымсыыга-обокко олоҕурар тутул бигэ буолуон, уһун үйэлэниэн сатаммат. Ону бэркэ билэр “аан дойдутааҕы хапытаал” күн бүгүн былыт курдук көтө сылдьар. Бүгүн Швейцарияны таптыа, сарсын Британияны, бүгүн Арассыыйаны… Харчы төрөөбүт дойдута суох.

Украина дьоно барахсан “АХШ биһиги диэки”, “арҕааҥы дойдулар биһигини өйүүллэр” диэн сымыйа уххаҥҥа ылларбыттара, дьиҥэ, сүөргү быһыы. Дьон акаарытыйар да буолар эбит. Европеецтар кинилэри дьонунан аахпаттара төрүкү биллэр быһыы буоллаҕа.

Украинецтар нууччаларга эрэ наадалар. Уонна бу орто дойдуга – суох! Ону дар акаары да киһи билэр дьыалата. Ол эрэн “чат-рулетка” диэн интернет-кэриирбэҕэ этиллэр тылтан-өстөн, туох да омуна суох, киһи кулгааҕа “сытыйан түһүөх” айылааҕа.  

Нуучча норуотун үксэ ону ол диэбэт. Кинилэри аһаҕастык абааһы көрөр эбэтэр кистээн кыбдьырынар дьону “братья” диэн буолар. Арай, мантан инньэ өйдөнөр ини… Оннук да быһыылаах.

АХШ баһылыктаах Арҕааҥы дойдулар улахан сиэмэх дьон. Ону аан дойду историята кэрэһилиир. Уодаһыннарын оҕото! Күн бэҕэһээ Афганистаҥҥа бэйэлэригэр тардыбыт дьоннорун таҥнаран, өлөр өлүүгэ хаалларан атахха биллэрбиттэрин билэ-көрө сылдьаҕыт. Албынныыры улахаҥҥа уурбаттар.

Биир көлүөнэ өйдүүр кэмин иһигэр төһө дойдуну урусхаллаатылар, төһө мөлүйүөн дьону кыдыйдылар? Югославия, Ирак, Ливия, Сирия… “Хара Африка” дойдуларын киһи ааҕа да барбат. Хата, бу орто дойдуга Вьетнам уонна Афганистан курдук улуу судаарыстыбалар, вьетнамецтар уонна афганецтар курдук улуу буойуттар баар буоланнар, “муннулара сынтайар”.

Дьэ, Арассыыйа кэмниэ кэнэҕэс “бэрээдэги олохтоон” эрэр. Биһиги мөҕүттэрбитин эрэ билэбит: “Путин сүүрбэ сылы быһа олордо, айака!” – дэһэбит.

АХШ курдук аарыма күүһү сууһарарга сүүрбэ сыл устата бэлэмнэнии уһун кэм дуу, кылгас дуу? Бэйэҕит толкуйдааҥ. Сталин саҕана судургу соҕус этэ – суут-сокуон аан дойду үрдүнэн кытаанаҕа. Онон “иһинээҕи өстөөхтөрү” суох оҥорууну биир да дойду сэмэлээбэтэҕэ. Тоҕо диэтэххэ, дойдуну сууһарарга туора күүстэрдээҕэр таҥнарыахсыттар “бэһис колонналара” ордук оруоллааҕа биллэр. Оттон билиҥҥи былаас оннук дьаһанар кыаҕа суох. Күн бүгүн оннооҕор ыттары бэрээдэктиир кыаллыбат – Судаарыстыбаннай дуумаҕа кимнээх олороллорун бэйэҕит билэҕит.

Владимир Путин 2007 сыллаахха “Мюнхеннааҕы тыл этиитин”, бадаҕа, улахаҥҥа уурбатахтара. Ону баара, Обама “Арассыыйа экономикатын тырыта тыыттыбыт” диэн айаҕаламмытын дуораана да сүтэ илигинэ сэриибит сэбэ санаа тиийбэт үрдэлигэр тиийэ сайдыбыт буолан тахсыбыта. Дьэ, ону элбэх киһи итэҕэйбэтэҕэ, ордук, Арассыыйа бэйэтин дьоно: “Ол биһиги муҥнаахтар тугу оҥорбут үһүбүт, “мультик” дии”, – дэһэллэр.

Салгыы АХШ бэйэлэрин ядернай ракеталарын Европаттан хомуйаллара ситиһиллиэхтээх. Оччоҕуна эрэ уоскуйуохха сөп.

Бэйэҕит санаан көрүҥ. Өскөтүн НАТО (АХШ) ракеталарын Украинаҕа туруортаатаҕына, олор Арассыыйаны ытыалаан бардахтарына, биһиги салгыны кэтиир сэриилэрбит (ПВО) барыларын саба баттыыр кыахтара суох. Чугаһа бэрт, бириэмэ тиийбэт.

НАТО мээнэҕэ биһиги кыраныыссабытыгар кимэн киирбэт буоллаҕа. Аҕыйах сыллааҕыта Иран баара-суоҕа биллибэт ракеталарыттан куттаннаҕа буолан “ПРО ситимин” тарда сатаабыттарын өйдүүр буолуохтааххыт. Ирантан ала-чуо Арассыыйа тулатынан көмүскэниэххэ  наада үһү!    

Украина ядернай ракеталарынан сэбилэнэр туһунан айаҕаламмыта биир туспа куоһур буолла. Биллэн турар, үгүс экспертэр этэллэринэн, ол Украинаҕа ыарахан, бэл, кыаллыбат да буолуон сөп эрээри, Владимир Путин маны ыараханнык ылынна. Кини аһаҕастык эппэтэҕин да иһин сэрэйиэххэ сөп: ядернай сэрии сэбин кинилэргэ АХШ куду анньан биэриэҕэ!

Дьэ, онон сэрии саамай өйдөнөр үрдэлигэр таҕыста. Онуоха диэри, били, этэллэрин курдук “үһү-таамах гибриднэй” этэ. Экэнэмиичэскэй, информационнай, идеологическай… Ыт тырыта тыыттын, быһаарсан кэбиһэр таһымҥа тахсыбыта ордук.

Арассыыйа Украина байыаннай инфраструктуратын “высокоточнай ракеталарынан” урусхаллыыр, НАТО Югославияҕа дьаабыламмытын курдук куораттарга “дьадатыллыбыт уран” искэхтээх буомбалары тамнаабат. Билиҥҥитэ сүүстэн тахса байыаннай эбийиэги суох оҥорбуттара биллэр. Таарыйа АХШ дуу, Великобритания дуу Очаков аттыгар тутар эбийиэгин, ону кытта дьаҥы-дьаһаҕы тарҕатарга аналлаах биологическай лабораторияларын эмиэ күдэҥҥэ көтүтэр бэрт этэ!

Суруйда – СУР.