Саха өлөр өлүүтэ. Хайдах утарсыахха?

Суолласта – СУР.

Дьэ, урбанизация диэн баар, саха кэскилигэр суоһуур иэдээннэртэн саамай сүрүннэрэ. Омукка куорат суолтата үрдээһинэ. Быһата, тыа киһитин олоҕун туох баар оҥкула куораты кытта силбэһиитэ.

Бу аан дойду үрдүнэн ааҥныыр глобализация сорҕото буолар. Оттон глобализация кыра омуктары “ыйыстан” ааһар алдьархайын туһунан тыллаах-сыҥаахтаах барыта этэр. Алдьархайы анаарыы сөп буола-буола ХНТ трибунатыгар тахсар сураҕа иһиллэр.

Сайдыы да араастаах буоллаҕына, урбанизация, ол эбэтэр, тыа сириттэн дьон куораттарга маассабайдык көһүүлэрин саханы самнарар сайдыы диэтэххэ омуннааһын буолбатах. Ол биллэр суол – үгүс лабысха наадата суох.

Ол эрэн, биһиги олорон биэриэ суохтаахпыт. Онноооҕор кутуйах үктээтэххэ “чыып” диир, онон биһиги бэйэбит мутукпутуттан көмүскэнэр суолу көрдүөх кэриҥнээхпит. Бэйэбит, тоҕо диэтэххэ, этэргэ дылы, “спасение утопающих – дело рук самих утопающих”.

Урбанизация омукка дьайыыта

Ону биһиги нуучча норуотун холобуруттан эрэ көрөр кыахтаахпыт. Тоҕо диэтэххэ, Арассыыйаҕа нууччалартан ордук урбанизация мэлииһэтигэр мэлиллибит омук суох. Буолаары буолан, адьас кылгас кэм иһигэр – сэбиэскэй былаас кэмигэр. Сэбиэскэй былаас баара-суоҕа 70 сыл баар буола сылдьыбыта. Бу киһи орто сааһын кээмэйэ.

Киһи “мутугунан быраҕар муҥур үйэтигэр” төһө бэйэлээҕи дьөдьүйэрин бэйэҕит билэҕит, оттон сэбиэскэй былаас 70 сыл иһигэр сөҕүмэр кирбиилэри ситиспитин мэлдьэһэр табыллыбат.

Сиэртибэ да ол быһыытынан этэ. Мин санаабар, нууччалар урбанизацияттан Аҕа дойду улуу сэриититтэн итэҕэһэ суох охсууну ылбыттара.    

Урбанизация төһөнөн кылгас кэм иһигэр, төһө тэтимнээхтик барар да, норуокка охсуута оччонон улахан буолар.

Арҕаа дойдулары, Европаны ылар буоллахха, урбанизация хастыы да сүүһүнэн сыллар усталарыгар сүрдээх ыараханнык барбыта. Капитализм саҥа тылла сатыыр кэмиттэн. Орто үйэлэргэ буола сылдьыбыт “огораживание”, атыннык эттэххэ, бааһынайдар сирдэрин бараан мэччирэҥэр былдьааһын. Тоҕо диэтэххэ, мануфактура сайдар. Таҥас оҥороллор. Аатырбыт “английскай сукуна”. Шевиот. Сирэ суох хаалбыт бааһынайдар куоракка киирэллэр. Мануфактураларга “работные дома” диэннэр бааллар – күһэлэҥ үлэ тэрилтэлэрэ. Бу хаайыыттан уратыта суох тэрилтэлэр. Ардыгар “үтүө санаа дьиэлэрэ” диэн буолаллара, хаамаайылары мунньан кулут оҥостоллоро.

Аны майорат диэн баара. Нэһилиэстибэ улахан уолга эрэ бэриллэрэ. Бары да “Кот в сапогах” остуоруйаны билэҕит. Тоҕо манныгый дии санаабатаххыт дуо, улахан уолга миэлиҥсэ тиксэр, кыра уолга – куоска.

Ол эбэтэр, бааһынайдар кыра уолаттара атах балай хаамаайы буолаллар. Ону кытта ыйаах тахсар: “бырадьааҕылааһын иһин  – өлөрүү”. Онон кыра оҕо буол, улахан киһи буол, бырадьааҕылары туттулар да суол кытыытыгар ыйаан тэйгэтэн кэбиһэллэр.

Урбанизация – таах умнаһыттыы сылдьыбатыннар, “работные дома” киирэннэр саҥа үөскүүр хапытаал тутулугар кулуттаатыннар диэн.

Онон урбанизация ханна да ыараханнык киирэр. Ол эрэн, Европаҕа уһун кэм устата уонна быдан эрдэ бардаҕа. Орто үйэлэргэ киһи тыынын ким ааҕыай – кэлтэгэй кэппиэйкэҕэ турбат. Сэһэн оҥостуохтара дуо!

Арассыыйаҕа 1914-1917 сс. нэһилиэнньэ 80-85 бырыһыана дэриэбинэлэргэ олорбута. Ол саҕана дьахталлар сылы көтүппэккэ төрүүллэр. Киһи туохха да баппат, сир тиийбэт үлүгэрэ. Эдэр дьон туох да хара баһаам.

Лев Гумилев “пассионарность туһунан” түөрүйэтэ, дьэ, манна илэ көстөрө. Төһөнөн оту-маһы тардан көрө сылдьар эдэр дьон элбэх да, омук оччонон пассионарнай буолар. Үчүгэйгэ да бастыҥ, куһаҕаҥҥа да бастыҥ.

Урбанизация нуучча норуотугар сэбиэскэй былаас тухары барбыта. Ол аата, бэрт кылгас кэмҥэ олус тэтимнээхтик. Баара-суоҕа 70 сыл иһигэр сэбиэскэй былаас оҥорбута сөҕүмэр элбэх. Сухаттан атомнай буомбаларга тиийэ, “торбос ыстаантан” космическай хараабылларга тиийэ. Ол быыһыгар историяҕа саамай улахан, алдьатыылаах сэриини кыайар.

Биллэн турар, сэриини сэбиэскэй норуот бүттүүн кыайбыта диибит да, ол саҕана нууччалар (украинецтары уонна белорустары холбуу) нэһилиэнньэ 78 бырыһыанын ылаллар этэ. Сэриигэ саллаат ахсаана биир оннук. Ол саҕана саамай элбэх ахсааннаах узбектар 6 мөл. этилэр – 2,9 бырыһыан.

Күүстээх урбанизация 30-с сыллардаахха, ол эбэтэр индустриалиция кэмигэр саҕаламмыта. Үлэһит илиигэ наадыйан.

Бастаан “тракторизация” бэлиитикэтэ ыытыллар – тыа сирин тыраахтардарынан хааччыйан үлэһит илиини босхолуур сыалтан. Биир тыраахтыр сүүсчэ хорутааччыны солбуйар.

Ол кэнниттэн коллективизация ыытыллар. Били, “Заводы и фабрики – рабочим, землю – крестьянам” диэн ыҥырыы кыратык дьүһүн кубулуйар. Ол эбэтэр, бааһынайдарга сири кэтэх бас билиигэ биэрбэттэр, уопсай туттааһыҥҥа – холкуостарга биэрэллэр. Тоҕо диэтэххэ, оччотооҕуга этэллэринэн, “мелкобуржуазнай” өйдөөх-санаалаах бааһынай бас билэр сирдээх буоллаҕына, куоракка барбат, собуоттары-фабрикалары “чыхаал” диир.

Араас кэнсиэпсийэ баар этэ. Холобур, сири кэтэх бас билиигэ биэрэн баран кооперацияны ыытар туһунан. Ол эрэн, кыһалҕаттан холкуостааһыны талбыттара. Индустриализацияны түргэнник ыытар туһуттан. Иосиф Сталин өссө 1931 с. этэн турар: биһиги атын дойдулар сүүһүнэн сылларга ситиспиттэрин уон сыл иһигэр “сүүрэн” ааһыахтаахпыт, инньэ гымматахпытына, биһигини “сотон” ааһыахтара диэн.

Бас билэр сирэ суох, харытын күүһүн тыраахтыр солбуйбут эдэр бааһынай куораттарга киирэр. Собуоттары, фабрикалары, электростанциялары, бүтүн куораттары тутар. Оробуочай идэни баһылыыр. ФЗО – фабрикалардааҕы-собуоттардааҕы оскуолалар ситимнэрэ күүскэ тарҕанар. Техническэй интеллигенция араҥата үөскүүр. Үлэни өрө тутар пропаганда муҥутуур күүскэ үлэлиир.

Онтон сэрии саҕаланар. “Оборона тэрилтэлэригэр”, снарядтары, ботуруоннары, атын да сэрии сэбин оҥорууга оробуочайдар иккис көлүөнэлэрэ оскуола паартатыттан тахса илигиттэн түһүнэр. Станоктарга оҕолор, дьахталлар тураллар.

Онтон экэниэмикэни, собуоттары, фабрикалары, куораттары чөлүгэр түһэрии. Ол кэнниттэн Бүтүн сойуустааҕы ударнай тутуулар, ол иһигэр Бүлүүтээҕи ГЭС, Мирнэй куорат тутуулара… БАМ, КАМАЗ, улахан куораттарга тыаттан эдэр дьону ыҥыран үлэлэтии. Сааһырбыт дьон “лимита” диэн тугун өйдүүр буолуохтааххыт.

Ол саҕана “ближнэй зарубежье” диэн өйдөбүл суох, “гастарбайтердары” хантан да ыларыҥ суох. Барытыгар нуучча дэриэбинэтин ыччата үлэлиир.

Аны туран, кэскилэ суох дэриэбинэлэри эһии – “ликвидация неперспективных деревень” диэн бэлиитикэ барар.

Сэбиэскэй былаас эстиитэ нууччалар бүтүннүү кэриэтэ урбанизированнай омук буолбуттара. Өҥ буордаах Черноземье, Кубань, Сэбиэскэй сойуус таһымынан национальнай өрөспүүбүлүкэлэргэ Украинаҕа эрэ дэриэбинэлэр хаалбыттара.

Нуучча почвенник суруйааччылара ол иһин айманар буоллахтара. Валентин Распутин, Виктор Астафьев, Василий Белов, Василий Шукшин, Владимир Солоухин…

Урбанизация нуучча норуотун букатын атын омук оҥордо диэн. Холобур, билигин куораттарга орто баайыы нуучча оҕото бэйэтин төрүт култууратын, ырыатын-тойугун билбэт. Тыа сирин, тыа дьонун күлүү-элэк оҥостуу сахаларга эрэ баар буолбатах, 80-с сылларга нуучча эдэр дьоно бэйэлэрин төрүт култуураларын, ырыаларын-тойуктарын күлүү оҥостор этилэр. Ол курдук, билигин барыта арҕааҥҥы попса, рок-култуура булкааһа. Хааһы да саламаат. Эбэтэр “блатной шансон”. Эдэр ыччат ордуос соҕус, арҕааҥҥы култуураны ылыммат өттө “блатной романтикаҕа” ылларар. Онтон атын төрүт култуурата суох буоллаҕа!

Куорат киһитэ “общиннай тутулун” сүтэрэр. “Атомизация”, ол аата бытарыйыы барар. Биһиги саҕана армияҕа кэлбит киһи ону тута өйдөөн көрөрө – нууччалар эрэ бэйэ-бэйэлэрин көмүскэспэттэр этэ. Бэл, биир куораттан сылдьаччылар.

Куорат култуурата эр киһилии быһыыга, боотур майгыга охсор эбит. Билиҥҥилии эттэххэ, “маскулинность” сүтэр курдук. Биһиги эдэр эрдэхпитинэ, холобур, буоксаҕа ССРС сүүмэрдэммит хамаандата барыта кэриэтэ нууччалар буолаллара. Классическай (греко-римскэй) тустууга бары кэриэтэ нууччалар буолаллара. Бэйэҕит билэҕит, албан аатырбыт нуучча улуу тустууктарын – Александр Медведь, Александра Иваницкай, Иван Ярыгин, бырааттыы Белоглазовтар, акробатическай тустуулаах Владимир Юмин…

Этэллэр даҕаны, бэйэбит көрөбүт даҕаны: нууччалар күөн-көрсүү көрүҥнэринэн (единоборство) дьарыктаммат буоллулар. “Быраабылата суох охсуһууга” аҕыйах киһи баар – 130 мөлүйүөннээх омукка дуона суох. Тыа дьонугар, “дэриэбинэлэргэ”, ол аата Кавказ уолаттарыгар тэҥнээн көрүҥ.

Аҕыйах сыллаахха диэри боотур соҕус этилэр. Холобур, Дьокуускайга бочооттоһуу буолла да, бары сырсан кэлэллэрэ. Оттон билигин тиэргэннэригэр кэлии миграннар көҥүл айбардыыллар…

Төрүт сириттэн тэйбит норуот “сиэрэй маассаҕа” кубулуйар.  

Өссө төгүл төхтүрүйэн этэбин, нуучча норуотун төрүт сиэригэр (менталитетыгар) саамай улахан охсууну ханнык да сэрии буолбакка, кылгас кэм иһигэр тэтимнээхтик барбыт урбанизация оҥордо.

Нуучча норуота төһө да сиэр-майгы өттүнэн уларыйдар, төһө да өрө-таҥнары булкулуннар, Арассыыйа сис норуотунан хаалла. Бүүс-бүтүннүү “урбанизированнай” норуот да буоллар, тулуйда.

Ис күүстээх буолан тулуйда. Ол күүһэ, мин санаабар, тылыгар сытар. Улуу нуучча тылын күүһүгэр, ханнык баҕарар киирии тылы бэрт имигэстик иҥэринэр, бэйэтигэр сөп түбэһиннэрэр дьоҕуругар.

Ити формула Библияҕа сурулла сылдьар: “В начале было Слово!”

Ол эбэтэр, хайдах тыллааххын да, ис туругуҥ, менталитетыҥ оннук буолар. Аныгылыы “үрдүк технологияларга” сыһыаран эттэххэ, “программнай обеспечениеҥ” (прошивка) оннук.

Киһи удьуоругар информация ханнык тылынан “суруллубута” быһаарар. Барытын.

Тыла эстибит омук букатын атын омукка кубулуйар.     

Баар быһыы-майгы

Сахалар урбанизацияны тулуйар кыахпыт суох. Нуучча, омук, саха култуураларын “хааһылаабыт” куорат субкултуурата, баҕар, үөскүө. Оттон тылбыт өр буолуо суоҕа.

Туох да диэбит иһин, биһиги тылбыт тыа хаһаайыстыбатыгар үлэлиир. Сүөһү, сылгы иитиитигэр, булка, балыктааһыҥҥа. Үлэлээбэт тыл өлөр. Куоракка үлэлээбэт, ол аата туһата суох.

Ол аата, тыа сирэ сайыннаҕына эрэ сотору кэминэн буруобут сабыллыбат туруктаах.

Ол эбэтэр, урбанизацияны утарылаһарга биир эрэ суол баар – тыа сирин сайыннарыы.

Дьэ, тыа сирин сайыннарыыга өрөспүүбүлүкэ баһылыктара тугу үлэлээн кэллилэр?

Баары баарынан эттэххэ, маннык.

Михаил Николаев саҕана сопхуостар эстибиттэрэ. Ол саҕана саха киһитэ барыта кэриэтэ тыаҕа олорор этэ. Онон саха барытын кэриэтэ атах балай хаамаайы буолбута. Туох да кэскилэ суох. Хамнас суох, ол аата пенсия эмиэ суох.

“Сис бааһынайдары” таһаара сатааһын барбыта. Биир “сис бааһынай” тула атыттар хамначчыттаан олоруохтаахтар диэн. Биллэн турар, саха дьоно ону оччо сөбүлээбэтэҕэ.

Тоҕо? Менталитеппыт оннук.

Сахалар Манчаарыны тоҕо өрө тутабытый? Кинини хомуньуустар аатырдыбыттара диэн сымыйа, кини былыргыттан ырыаҕа-тойукка хоһуйуллубут киһи. Күлүмнүүр хомуньуус буолбатах этэ да, кини дьон сэһэнигэр, ырыатыгар-хоһоонугар олоҕуран “Манчаары” пьесатын суруйбута.

Саха дьон сыһыаннаһыыларыгар сиэри (социальная справедливость) тутуһар. “Бэйэм күөлүм балыгар” (бэйэм эргимтэм – социум) иһигэр тоҕо хамначчыт буолуохтаахпыный, ол кэриэтэ кимиэхэ баттанарбын билбэтэҕим ордук диэн.

Онтон Вячеслав Штыров кэлбитэ. Тыа хаһаайыстыбатын эрэ буолбакка, тыа сирин кэлимник сайыннарыы программатын (комплексное развитие села) бастаан кини оҥорторбута.

Кини туох диир этэй?

Саха правительствотын иннигэр биир эрэ сорук турар – тыа сирин сайыннарыы. Тоҕо диэтэххэ, промышленность биһиги правительствобыт орооһоругар наадыйбат, оттон промышленность үлэлиир буоллаҕына, сөптөөх нолуок төлөнөр, оттон нолуок хааһынаҕа киирэр буоллаҕына, бюджет эйгэтэ эмиэ үлэлиир. Манна правительство улаханнык тугу да айа сатыыра наадата суох, дойду үрдүнэн ылыныллыбыт нуорма-быраап халыыбын эрэ тутуһуон наада. Оччотугар, Саха өрөспүүбүлүкэтин правительствотын иннигэр тыа сирин сайыннарыы эрэ хаалар.

 Даҕатан эттэххэ,  саха сүөһүтүн быыһаабыт киһинэн эмиэ кини буолар. Ол кэмҥэ саха сүөһүтүн боруодата Эбээн-Бытантай улууһугар эрэ ордубут кэмэ. Атын улуустарга – симментал уонна холмогор булкаастаах олохтоох боруода сүөһү.

Бүтэһик саха сүөһүтүн тутан олорор Эбээн-Бытантайга баар кыттыгас хаһаайыстыба эстэр-быстар күнэ кэлэн, өрөспүүбүлүкэ президениттэн көмө көрдүүр. Ону өйдөөн Вячеслав Штыров ыйааҕынан саха сүөһүтүн иитэр судаарыстыбаннай тэрилтэ (ГУП) баар буолар.

Дьэ, итинник сап саҕаттан салҕанан саха сүөһүтэ Саха сирин үрдүнэн тарҕанан эрэр. Кыралаан.

Егор Борисов тыа сиригэр сыһыаннаан куһаҕаннык үлэлээбитэ диир кыах суох. Бэйэ киһитэ буоллаҕа. Ол да быһыытынан дьиҥнээх “алаас патриота” буоларын көрдөрбүтэ. Чурапчы тыатын сайыннарбыта туох куһаҕаннаах буолуой.

Билигин Айсен Николаев кэмигэр олоробут. Аныгы киһи буоллаҕа. Үрдүкү технологиялар, Ай-ти уонна да атын “креатив”.

Дьон ынаҕын ыабат буолла, ньирэйин кытта кыыл-сүөл курдук ыытан кэбиһэр.

Ол эбэтэр, таба иитиитигэр үөскээбит быһыы-майгы хатыланна. Урут табаһыттар табаны кытта бииргэ булкуһар эбит буоллахтарына, билигин ыраахтан, снегоходтарынан, вездеходтарынан күөйэ сылдьан көрөлллөр. Табалар мииниллибэттэр, көлүллүбэттэр, хаһаайыстыбаҕа туһаныллыбаттар.

Ол эбэтэр, билиҥҥи дьиэ табалара кыыл табаттан уратылара диэн – үүрүүгэ эрэ сылдьаллара буолар.  

Аны Мэҥэ-Хаҥаласка “роботизированнай” хотон тутуллуо диэн буолла. Голштинскай сүөһүлэри атыылаһар былааннаахтара суруллар. Бу төгүрүк сыл хотоҥҥо турар сүөһүлэр. Анал саайтарга киирэн көрдөххө, бу сүөһүлэр Уралтан бэтэрээ туһалара  дуона суох диэн суруйаллар. Тоҥуйдара, аһылыктарыгар хаппырыыстара бэрт дииллэр.

Саха сиригэр төһө барыстаах буолалларын билбэппин. Билэн атыылаһаллар ини.

Манна “роботизированнай хотон” диэҥҥэ болҕомтоҕутун ууруҥ. Ол аата, ыанньыксыт диэн суох буолуохтаах. Үөһэ индустриализацияҕа үлэһит илиини босхолуур сыалтан “тракторизация” барбыта диэбитим. Нуучча бааһынайдарын куоракка киллэрэр сыалтан. История күлэ-күлэ эргийэн ааһар идэлээх: сахалары роботтарынан солбуйан, куоракка ыган киллэрии барар.

Аны сирбитин былдьыыллара хаалла.

Былдьыахтара дуо, бэйэбит босхолуубут.

Капитализм тутулун айылҕата оннук. Хаһан баҕарар ырыынак үөскэтэргэ дьулуһар – барыс ылаары. Үчүгэй инфраструктуралаах, тиэйэргэ-таһарга табыгастаах сиргэ “потребителлэр” дьаһамыр ырыынактарын үөскэтэр.

Манна диэн эттэххэ, Саха сиригэр социализм тобоҕо баар буолан, арыый даҕаны “чыып-чаап” диэн олоробут. Хотугу нэһилиэктэри, аҕыйах киһилээх бөһүөлэктэри ыарахан сыанаҕа атыылаһыллар сэлээркэни түүннэри-күнүстэри уматан күпсүтэн уоттаан-күөстээн олордуу хапытаал интэриэһигэр, ырыынак ирдэбилигэр эппиэттээбэт. “Хотугу завоз” – хапытаал өйдөбүлүнэн, халы-мааргы дьаһаныы.

Ол иһин хапытаал тутула, нууччалыы эттэххэ, “не мытьем, так катаньем”, дьону Дьокуускай тулатыгар көһөрөр. Аа-дьуо, айдаана суох.

Сааһырбыт дьон өйдүүр буолуохтааххыт, сэбиэскэй былаас эстээтин кытта, көмүс хостооччулар бөһүөлэктэрин суох гыммыттара. “Материкка”, Дьокуускайга олорор дьиэ сертификатын буор-босхо үллэрэн туран.

Ол “социальная разгрузка территорий” диэн ааттанар. Сир баайын хостуурга олохтоохтор мэһэй-таһай буолбаттарын курдук. Аляскаҕа уонна Канадаҕа курдук – онно тайҕаҕа, туундараҕа вахта бөһүөлэктэрэ эрэ бааллар. Дьону барытын үчүгэй инфраструктуралаах акыйаан кытылын кыйа мунньубуттара ыраатта.

Поскачин парадигмата

Дьиҥэ, урбанизацияны Саха өрөспүүбүлүкэтин салалтата утарсыахтаах этэ. Олохтоох норуоттары көмүскүүр сыалтан. Арассыыйа Төрүт Сокуонугар биһиги өрөспүүбүлүкэбит “судаарыстыба” диэн сурулла сылдьар.

 Утарсыбат буоллаҕына, биһиэнэ буолбатах, Америка ханнык эрэ штатын правительствота буолан тахсар. Глобализатордар сорудахтарын толорор.

Алларааттан хамсааһын, “Поскачин парадигмата” диэн баар буолла.

Парадигма диэн хас да кэнсиэпсийэ холбоһуга эбэтэр өй-санаа халыыба.

Төрүт тылбыт, култуурабыт, сиэрбит-майгыбыт, төрүт итэҕэлбит кэнсиэпсийэлэрэ тэҥинэн үлэлээн, саха киһитин өйүн-санаатын халыыбын үөскэтэн таһаарыахтаахтар.

Ил Түмэн депутата Владимир Поскачин туох диирий? Саха киһитигэр духуобунас баар. Төрүт култуурабытын, олоҥхобутун-тойукпутун, ыһыахпытын, төрүт итэҕэлбитин тута сылдьабыт. Ити биһиги биир “кынаппыт”. Аны иккис “кынат” наада – матырыйаалынай. Сирбитигэр-уоппутугар үп-харчы өттүнэн тирэхтээх буоларбыт туһугар.

Владимир Поскачин нэһилиэктэр таһымнарынан олохтоох салайыныыга тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктанар боломуочуйалары биэриэххэ диир. Ол боломуочуйалары үп-харчы өттүнэн хааччыйан туран. Ону Арассыыйа сокуоннара боппоттор, салалтабыт, Ил Түмэн баҕата эрэ наада.

Тыа сирэ харчыланнаҕына эрэ төрүт дьарыгын, тыа хаһаайыстыбатын сөргүтэр, сайыннарар кыахтаах. Хас биирдии нэһилиэк олохтоохторо, дьаһалталара, депутаттара бэйэлэрин нэһилиэктэригэр тыа хаһаайыстыбатын хайдах сайыннарыахха сөбүн кимнээҕэр да ордук билэллэр – Дьокуускай килбэйэр киинигэр олохтоох тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ буолбатах.

Тыа хаһаайыстыбата, тыа сирэ сайыннаҕына, төрүт тылбыт, итэҕэлбит, сиэрбит-туоммут, култуурабыт сайдыа, демографиябыт тупсуо. Дьон-сэргэ тирээн турар ыарахаттарга бэлэм соҕус буолуо.

Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ сүүрбэччэ сылы быһа киллэрэ сатаабыт кооперацияларын олохтоох дьаһалталар былыр үйэҕэ тэрийбит буолуо этилэр.

Ону баара, дьону сэнээһин баар. Урут тыа сиригэр үбү-харчыны дьаһайар кыахтаах специалистар суохтар диэн буолара. Билигин тугуй? Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин үбү үллэрээччи дьонугар бытархай хаһаайыстыбалары кытта үлэлииллэрэ “барыстаах” буолуон сөп. Биир киһини кытта “илии охсуһар” ордук буоллаҕа, бүтүн нэһилиэги кытта  хайдах куомуннаһыаххыный? Бу уорбалааһын буолбатах, харчыны дьоҥҥо биэрэргэ атын сылтах суоҕун курдук, ол иһин этэбин.

Владимир Поскачин тыа хаһаайыстыбатыгар көрүллэр үп муҥ саатар аҥаарын тыа нэһилиэктэрин дьаһалталарын, депутаттарын дьаһалларыгар ыытары туруорсар.

Күндү тыа сирин олохтооҕо! Эһиги бэйэҕит Ил Түмэҥҥэ депутаттаргыт иннигэр итини туруорсуҥ. Депутат бэйэтин баҕа санаатынан буолбакка, быыбардааччыларын накаастарынан үлэлиир эбээһинэстээх. Оннук буолбатах буоллаҕына, туһата суох депутат буоларыгар тиийэр.

Суолласта – СУР.