Үөһээ Бүлүү быыбар балкыйар баалыгар, үрүлүйэр үөһүгэр… Ким буруйдааҕый?

Үөһээ Бүлүү улууһун баһылыгын талыы чахчы да күүрээннээхтик саҕаламмытыттан, дьиҥэ, киһи соһуйбат. Улууһу өр сылларга салайбыт Владимир Поскачин Ил Түмэҥҥэ талыллыыта эмиэ “үөһэттэн үтүрүйүүлээх”, ол быыһыгар “маски-шоу” арыаллаах барбытын бэйэҕит билэҕит. Онно былаас партията “Биир ньыгыл Арассыыйа” кандидатынан Феодосия Габышева этэ, бу сырыыга – Кэнтик нэһилиэгин баһылыга Валерий Николаев буола сырытта.

Быыбарга турунуу уонна кандидат быһыытынан регистрацияны ааһыы диэн тус-туһунан быһыы. Ким баҕарар турунунон сөп буоллаҕына, регистрацияны ааһарыҥ, этэргэ дылы, үгүс тордуоктаах-күрүчүөктээх. Онон дьон-сэргэ ТИК (Территориальнай быыбардыыр хамыыһыйа) быһаарыытын тулуйбакка-тэһийбэккэ кэтэспитэ социальнай ситимнэртэн ырылыччы көстөрө.

Конституция этэринэн, сокуоннай сааһын туолбут ханнык баҕарар гражданин быыбардыыр уонна БЫЫБАРДАНАР бырааптаах. Партия чилиэнэ буоларыттан-буолбатыттан тутулуга суох. Партия биир эрэ киһини туруорар бырааптаах буоллаҕына, партия атын чилиэннэрэ бэйэлэрин бэйэлэрэ туруорунар бырааптаахтар – “самовыдвижение” диэн буолар. Партияҕа киирдигит диэн быыбарданар бырааптара быһыллыбат.

“Биир кэлим Арассыыйа” партия Кэнтик баһылыга Валерий Николаевы туруорбут буоллаҕына, “самовыдвижениенан” партия атын чилиэннэрэ Семен Михалев уонна Николай Николаев туруоруммуттара.

***

Ватсапка биир биллэр киһи: _“Устуммут буоллаҕына өйдөнөр буоллаҕа тоҕо устуммута. Партиятын тоҕо үөхтэрэ тэбистэрэ сылдьыай. Поскачин хамаандата улуус туһунан саныыра буоллар киһилии этиллибит, ыҥырбыт праймеристарыгар кыттыа эбиттэрэ буолуо…”_ (орфографията хайдах баарынан) – диэн “комиссары в пыльных шлёмах” санатар этиини суруйбут.

Былыр былыргыттан баар, куһаҕан быһыыны “партия аатынан” сабына сатааһын. “Партияны үөҕээри гынаҕын дуо?” – диэн хаһан эрэ түгэхтээх сааныы буоларын илэ-чахчы өйдүүр киһи суруйбут.

Бастатан туран, ол праймериз ханна, хайдах барбытын ким эрэ истибитэ дуо? Иккиһинэн, ол “праймеризка” кыайыылаах эрдэттэн биллэр буоллаҕына, ким онно баран “клоун оруолун” толоруон баҕарыай? Үсүһүнэн, партия уонна биирдиилээн “партийнай функционердар” халы-мааргы үлэлэрэ тус-туһунан өйдөбүллэр.

Бу дьыаланы атыҥҥа хайыһыннара сатааһын буолар. Праймериз ыытыллыбытын, ол түмүгүн ким да  мөккүспэт. Дьыала “Биир ньыгыл Арассыыйа” Үөһээ Бүлүүтээҕи олохтоох политсовета Валерий Николаевы быыбарга кандидатынан туруорбут мунньаҕыттан быһа тардыыга (выписка из протокола заседания) сытар.

Бу боротокуолу, дьиҥэ, хайдах да сымыйанан оҥорор кыаҕыҥ суох. Үс хонук иннинэ “Биир Ньыгыл Арассыыйа” партия Үөһээ Бүлүүтээҕи Территориальнай быыбардыыр хамыыһыйаны (ТИК) сэрэтэр, оттон ТИК Саха сиринээҕи Киин быыбардыыр хамыыһыйаҕа (ЦИК) дэбиэрэннэс ыытар. Ол аата, Дьокуускайга буолбут мунньахха ЦИК бэрэстэбиитэлэ мунньахха кэлэн манаан олоруохтаах. Сокуон хараҕа кэһиллибэтин туһугар!

Мачайа элбэх – ааҕар хамыыһыйа талыллар, ааҕар хамыыһыйа атын хоско күрэнэн бэрэссэдээтэлин талынар, куоластыыр ууруна кубус-кураанаҕа дьон сирэйигэр үҥүлүтэ сылдьан көрдөрүллэр, ол кэнниттэн политсовет чилиэннэрин ортолоругар биирлиилээн кистэлэҥ куоластааһын ыытыллар.

*Быһата, мунньах боротокуола кыра докумуон буолбатах. Туох эрэ айдаан таҕыстаҕына, ЦИК “сирэй барар” докумуона!*

Үөһээ Бүлүүтээҕи олохтоох политсовет 11 киһиттэн турар. Салайааччылара Владимир Поскачин партияттан тахсыбытынан сибээстээн, быстах кэмҥэ биир дойдулаахпыт, биология билимин доктора Леонид Владимиров салайар. Үгүс дьон олохтоох партиецтары Спиридон Борбуев салайар дии саныыллар эрээри, кини толоруулаах сэкиритээр дуоһунастаах. Сүүрээччи-көтөөччү, хамсатааччы, тэрийээччи уонна сырдатааччы.

Мунньах буолара алтынньы 17 күнүгэр биллэриллэр – үс хонук иннинэ.

Ол эрэн, олохтоох сэбиэт мунньаҕын тоҕо Дьокуускайга анаабыттара өйдөммөт.

Өскөтүн Леонид Николаевич дойдутугар кэлэн, ыллыктаах тылын ылыннаран мунньахтаабыта буоллар, маннык быһыы тахсыа суох этэ.

Саарбах дьыала саҕаланнаҕа ол – сымыйа боротокуол “выписката” суруллар, ол быһыытынан эрэгийиэннээҕи (Саха сиринээҕи) политсовет быһаарыныыта (решение) тахсар. Саатар онтубут мунньах иннинэ суруллубут буолан хаалар – мунньах алтынньы 20 күнүгэр буоллаҕына, быһаарыныы – алтынньы 19 күнүгэр, күнүс 13 ч. 30 мүнүүтэҕэ. Дьиҥэ, 20 чыыһыла 13 ч. 30 мүнүүтэҕэ диэн буолуохтааҕа буолуо…

Мунньахха икки киһи тиийэ сылдьыбыта биллэр – Спиридон Борбуев уонна Олег Филиппов. Лоп курдук болдьоммут кэмигэр уонна аадырыһыгар. “Хойутаатыгыт, – диэн буолбут. – Дьоҥҥут быыбардаан бардылар”.

Дьэ, бу буолар “партийнай функционердар” халы-мааргытын ааһан, норуоту албынныырга олоҕурбут үлэлэрэ диэн! Дьону сэнээн, кинилэр баҕас хаһан утарыахтарай диэн!

Бу бүтүн партия буруйа буолбатах, дьону бутуйумаҥ.

*Маннык сирэйэ-хараҕа суох быһыыны ким тулуйуохтааҕый? Ким үөһээ бүлүүлэри “һай” хоту сылдьар “үөр сүөһүгэ” кубулута сатыырый?*

Николай Николаев, кандидат уонна чиэһинэй партия чилиэнин быһыытынан ТИК аатыгар сайыбылыанньа суруйбута тугуй? Аҕыйах “партийнай функционер” албын быһаарыныыларыттан куттанан ньыкыс гымматаҕа буруйа дуо?

“Поскачин дьоно” партияны буолбакка, баҕар, маннык үлэлээх дьону _“үөхпүттэрэ-тэбиспиттэрэ”_ буолаарай? Ону биһириир киһи бэйэтэ кимий-тугуй?

“Биир ньыгыл Арассыыйа” партия аатын бүтүн Арассыыйа үрдүнэн маннык үлэлээх дьон алдьаталлар – “партия воров и жуликов” диэнтэн атыннык ааттаммат буолбута ыраатта.

Кэтэһиилээх түгэҥҥэ тиийэн, Валерий Николаев быыбарга кыттартан аккаастанан кэбиһэр. Тоҕо?

“Биир ньыгыл Арассыыйа” баартыйа эрэгийиэннээҕи салаатыттан: “Дьэ ноко, сатамматыбыт, аккаастан,” – диэхтэрин сөп.

Тоҕо диэтэххэ, дьыала-куолу дириҥиирэ кинилэргэ туох да үчүгэйи эрэннэрбэт. ЦИК сымыйа боротокуолу хайдах да бигэргэтэр кыаҕа суох. Бу интернет нөҥүө “күн сирин көхсө көҥдөй” буолбут кэмигэр итинник халы-мааргы быһыыга мас акаары эрэ дьон киирэн биэриэхтэрэ. Суут диэн баар, Арассыыйа Киин быыбардыыр хамыыһыйата (ЦИК России) диэн баар.

Оттон баһылыкка кандидат Василий Иванович Алексеев регистрацияламматах биричиинэтэ илии батааһынын хомуйууга сытар дииллэр. Элбэх киһи бүдүрүйбүт эндирэ. Олус уустук дьыала буолбатах, сөбүн-сөрүөстүгэһин Киин быыбардыыр хамыыһыйа да, прокуратура да быһаардылар ини.

*Дьэ, онон Үөһээ Бүлүү улууһун баһылыгар кандидат Валерий Николаев регистрацияттан тоҕо аккаастаммытын туһунан дьоҥҥо-сэргэҕэ бэйэтэ эрэ быһааран биэрэр кыахтаах.*

*Баары баарынан, суоҕу суоҕунан: буруйдаах – Арассыыйа Федерациятын 67 ФЗ №-дээх “Об основных гарантиях избирательных прав и права на участие в референдуме граждан РФ” уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин “О муниципальных выборах в РС(Я)” сокуоннары кэһэн быһаарыы ылыммыт “Биир ньыгыл Арассыыйа” партия эрэгийиэннээҕи политсовета диэн тарбаҕынан ыйан туран.*

*Ол суох буоллаҕына, боротокуолу бэйэтэ бооччойон киллэрбит буолан тахсар.*

***

Түмүккэ Далыр нэһилиэгин баһылыга Георгий Иванов суругун ааҕыҥ. Дьону булкуйарга анаммыт түҥ-таҥ ис хоһоонноох сурук хайдах суруллубутунан бэриллэр:

_“18 сыл Үөһээ Бүлүү улууһун салайан олорбут Аҕа Баһылыкпыт Владимир Семенович Поскачин быйыл улууһун дьонун күүстээх өйөбүлүнэн Ил Түмэн депутатынан талыллан, улуус баһылыгын дуоһунаһыттан туораабыта._

_Владимир Семенович күүстээх, үрдүк таһымнаах салайааччы буоларын бары да билэн кини улуус эрэ баһылыгынан хааччыллыбакка өссө үрдүк дуоһунаска барарын бары өйөөбүппүт. Иннэ гынан ол кэмтэн аны улуус саҥа баһылыгын талыы кэмэ кэлбитэ._

_Биллэн турар урукку баһылыкпыт хамаандатыттан – солбуйааччыта Михалев Семен Анатольевич уонна өр сылларга улуус депутаттарын сэбиэтин бэрэсэдээтэлинэн үлэлээбит Николаев Николай Николаевич бастакыннан кандидат буоллулар.__ТИК чэлиэттэрэ эмиэ чугас эркин дьонтон тэриллэн үлэ саҕаламмыта._

_Түмүгэр бүгүн көрөрбүт курдук, быыбар, агитация кэмэ саҕалана илигиттэн, кандидаттары регистрациялыыр кэмтэн кирдээх киирсии барда. Түөрт туруоруммут кандидаттан икки кандидат ол содулугар быыбартан туораатылар._

_Быйыл Владимир Семенович Ил түмэн депутатыгар кандидатынан туруорунарын туһунан норуокка этиитигэр суруйбуттаах: “Билиҥҥи былаас куттанар конкуренцияттан, чиэһинэй быыбартан куттанара чуолкай… Билигин быыбара суох быыбардыырга күһэлиннибит.” Бу маннык санаалаах буолан баран, бэйэбит улууспут быыбарын чиэһинэй киирсиигэ тиэрдибэтилэр._

_11 сыл Кэнтик нэһилиэгин таһаарыылаахтык салайбыт, кыра нэһилиэги кэҥэппит, сайыннарбыт, күүстээх, киэҥ көрүүлээх кандидаты – Валерий Валерьевич Николаевы быыбартан туораттардылар. Маннык таһымнаах салайааччы аҥаардас Кэнтигинэн эрэ хааччыллыбакка улуус баһылыгар туруоруммутун дьон-сэргэ көхтөөхтүк өйөөбүттэрэ, эрэммиттэрэ._

_Чахчы кыанар, кыайар кыахтаах кандидаты киргэ буккуйан быыбар суолуттан уһултардылар._

_Валерий Валерьевич утары билигин чопчу регистрацияны ааһан, удостоверениятын туппут кандидат народнай судка, прокуратураҕа, ЦИК РС(Я) уонна Үөһээ Бүлүүбүт ТИКка үҥсүү сурук киллэрэн конкуренцияны суох оҥордо._

_Онуоха Валерий Николаев бастатан туран дьонун-норуотун саныыр киһи быһыытынан, Үөһээ Бүлүүгэ улахан айдаан таһаарбат туһуттан, үөлээннээхтэрин, улуус олохтоохторун киртэн-хахтан харыстаан, тугу да ууран туран, бэйэтин кэрэйбэккэ бу киирсииттэн улахан толкуй кэннэ туораата._

_Ол төрүөтүгэр билигин улуус олохтоохторугар чиэһинэй талыыны көрдөрбөккө, быыбара суох быыбардыырга күһэлээтилэр._

_Ама күүстээх конкуренцияттан куттанан итинник кирдээх киирсии тахсар буоллаҕына Үөһээ Бүлүү улууһа салҕыы сайдыа дуо?_

_Быыбар буолан баран ыраас, чиэһинэй буолуохтаах. Улуус сайдыытын туһугар быыбарга ким кыахтаах, норуот итэҕэлин ылар, күүстээх үлэҕэ бэлэм кыайыахтаах._

_Онтон билигин хомойуох, хоргутуох иһин ыйан биэрбит кандидаты таларга тиийдибит._

_Ама бу дуо Аҕа Баһылыкпыт Поскачин Владимир Семенович ирдээбит чиэһинэй быыбара?_

_Далыр нэһилиэгин баһылыга Иванов Георгий Егорович.”_

Бу аата туох дии сатаабытый? Үөһэ кэпсэммит сокуону кэһиини Поскачин Владимир Семенович салалтатынан оҥордулар диэбит дуо?

Владимир Семенович “: “Билиҥҥи былаас куттанар конкуренцияттан, чиэһинэй быыбартан куттанара чуолкай. Билигин быыбара суох быыбардыырга күһэлиннибит” – диэн Ил Дархан быыбарыгар сыһыаннаан эппитэ эбээт. Эрэгийиэннэр баһылыктарын быыбарыгар Кремль тугу этэринэн сылдьар дьон эрэ кыттар кыахтаахтара мэлдьэх буоллаҕай. “Уон олук моһол” диэн маны этэн эрдэхтэрэ – тыһыынчанан киһи илии баттааһынын хомуура, “муниципальнай фильтр”… Быһата, Госдумаҕа баар партия туруорбатах киһитин бу быыбарга “саа тэбиитигэр” чугаһаппат сокуоннар оҥоһуллан туралларын эппитэ. Ону өйдөөбөтөх дуу, өйдөөбөтөҕө буола сатааһын дуу, хайдаҕа эбитэ буолла.

Онон Георгий Егорович “чиэһинэй быыбары” туохха олоҕуран ирдиирин билиэххитин баҕарар буоллаххытына, бу ыстатыйаны өссө төгүл саҥаттан ааҕыҥ.

Суолласта, сурукка тистэ – СУР.