Yakutians.com

Новости Якутии

Уоскуйуҥ, Ким-Кимэн албаҕата буолбатах

Өрөспүүбүлүкэ тохтообут Конституционнай суутун бэрэссэдээтэлэ Александр Ким-Кимэн харчынан хааччыллыыта Саха сирин социальнай ситимнэрин “хайа тардан” кэбистэ. Араас санаа-оноо барыта дэлбэрийдэ. Сэмэй соҕус мөҕүттүүттэн саҕалаан, саха сиэригэр-майгытыгар баппат үөхсүүгэ, баһааҕырдыыга тиийэ.

Бастатан туран, туора киһи харчытын ааҕар үчүгэйэ суох майгы. Мин туруору санаабар, үгүс дьон ордурҕааһын хара обоччотугар ылларара бэрт чугастан быһыылаах.

Холобур, күн бүгүн Ким-Кимэни үөҕүс, “сааттаах остуолбаҕа” кэлгий, оттон сарсын, арай, төрөппүт уолуҥ дуу, кыыһыҥ дуу былаас үрдүкү кэрдииһигэр дабайдын, ол быһыытынан үлэтэ-хамнаһа лаппа үчүгэйдик төлөнөр буоллун? Бука, атын сирэй-харах буолуохпут. “Позор! Срамота!” – дэһэрбит саарбах.

Уопсайынан, киһи үксэ аныгы үйэни кытта тэҥҥэ хардыылыыр, аныгылыы сайдыылаах курдук сананар даҕаны, дьиҥэ, сэбиэскэй кэмнээҕи “уравниловка” халыыбыттан тахса иликпит көстөр. Эбэтэр түҥ былыргы “община” өйдөбүлүттэн – толунньаҥ буоллаҕына, барыбытыгар толунньаҥ, чооҥку буоллаҕына, барыбытыгар чооҥку.

“Мастер и Маргарита” арамааҥҥа Воланд-дьаабал туох диэтэ этэй? Дьон уларыйбат, кинилэри арай “кыбартыыра боппуруоһа буортулаабыт”. Дьиҥэ, туох баар “кыбартыыра боппуруоһун” төрдүгэр ордуҕурҕаһыы сытар эбээт.

Иккиһинэн, Ким-Кимэн Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр биир саамай үрдүкү чыпчаалы дабайбыт, биир саамай муҥутуур дуоһунаска олорбут киһи. Оннук киһи үлэтиттэн уурайар, сынньалаҥҥа барар түгэнигэр хайдах-туох хааччыллыахтааҕа, тугу туһаныахтааҕа СӨ Торүт сокуонугар чопчу сурулла сылдьар. Ол курдук, СӨ Конституционнай сокуонун 19 ыстатыйатыгар маннык баар:

  • СӨ Конституционнай суутун астаапкаҕа сылдьар судьуйатын, “РФ үтүөлээх юриһа”, “СӨ үтүөлээх юриһа” бочуоттаах ааттаах эбэтэр 20 сылтан элбэҕэ суох судьуйа дуоһунаһыгар үлэлээбит буоллаҕына, үйэтин тухары харчынан хааччыллыыта СӨ Конституционнай суутун судьуйатын туһааннаах дуоһунаһыгар үлэлээччи хамнаһын 85 бырыһыаныгар тэҥ буолар.
  • СӨ Конституционнай суутун уурайбыт эбэтэр астаапкаҕа тахсыбыт судьуйатыгар юрист идэтинэн үлэлээбит сылларыгар ылбыт ыйдааҕы хамнаһынан суоттаан “выходной пособие” төлөнөр.

Ол эбэтэр, бу “золотой парашют” буолбатах, Ким-Кимэн бэйэтин албаҕата эмиэ буолбатах. Бу – сокуон. Оттон “выходной пособие” диэн тугуй? Бу үлэнэн хааччыйааччы, ол иһигэр судаарыстыба үлэ дуогабара үлэһиттэн тутулуга суох биричиинэнэн сабыллар түгэнигэр төлүүр харчыта. Бэйэҕит билэҕит, өрөспүүбүлүкэ Конституционнай суута Ким-Кимэнтэн тутулуга суох тохтообутун – Арассыыйа Конституциятыгар уларытыылары киллэрии түмүгүнэн, Саха сирин Төрүт сокуонун онно сөп түбэһиннэрии хаамыытынан.

Онон Александр Ким-Кимэн ылар харчыта барыта “сокуон хараҕынан” буолар.

Үсүһүнэн, нуучча өһүн хоһоонун уларытан эттэххэ, ордук санааһынтан киһи кута-сүрэ күл-көмөр буолар. Тус бэйэҕэр туох буолуой, Ким-Кимэн ситиһиилэрин ситиспэтэх абаҕар туох баҕарар диириҥ көҥүлүҥ буоллаҕа. Куһаҕана – тыл барда, ох барда. Ол ыччаттарбытынан, оҕолорбутунан эргийэн тахсар. Биһиги абаккабытын “аан дойдуну” биир гына онолуйбуппут кинилэргэ үчүгэйинэн диэлийэр дии саныыгыт дуо? Итэҕэс санааны (комплекс неполноценности) ыччаттарбытыгар соҥнооһун бөрүкүтэ суох быһыы.

Судьуйалар уурайар, астаапкаҕа барар түгэннэригэр бука бары туһааннаах өйөбүлүнэн туһаналлар, харчынан хааччыллаллар. Оттон Саха өрөспүүбүлүкэтин суутун саамай үрдүкү кэрдииһин салайбыт киһи “ытыс соттон” баран сис туттан кэбиһиэхтээх диэн хантан ылбыт санаабыт эбитэ буолла, дьэ, билбэтим.

Буолар да эбит диэн туран – СУР.       

Поделиться
%d такие блоггеры, как: