Yakutians.com

Новости Якутии

Былаас айылҕата, коррупция уонна ким биһигини баһылыы сатыырый?

Былаас норуоттан тахсар. “Народ – источник власти” диэн буолар. Ол аата, быыбардаан талар.

Ол эрэн, ханна баҕарар, ханнык да бэйэлээх дэмэкирээтийэ дойдутугар бэрэсидьиэни эбэтэр премьер-миниистири, былаас баартыйаларын, парламеннар састааптарын аныыр муҥутуур кыахтаах араҥа баар буолар. Аатырар “арҕааҥҥы дойдуларга” оннук күүстэринэн транснациональнай хампаанньалар уонна транснациональнай бааннар дьиҥнээх хаһаайыннара буолаллар. Муҥутуур былаас – АХШ Резервнэй систиэмэтин (ФРС), ол эбэтэр дуоллар хаһаайыннара. Аан дойдутааҕы валютаны бэчээттиир тэрилтэ кэтэх (чааһынай) “лавочка” буоларын умнумаҥ. 

Тоҕо диэтэххэ, “буржуазия диктатурата”. Хапытаал, харчы былааһа. Биһиэхэ, “пролетариат диктатуратын” саҕана, Үрдүкү сэбиэккэ дайааркалар, оробуочайдар уонна да атын үлэ дьоно дьокутааттыыллар этэ. “Судаарыстыбаны кухаарка дьаһайыан сөп” диэн формула баара. Ол эбэтэр, кухаарка бэйэтэ да буолбатаҕын иһин, кини оҕото судаарыстыба салайааччыта буолар кыахтаах диэн.

Арассыыйаҕа былааһы аныыр араҥа суох, онон судаарыстыбаннай былаас, бэрэсидьиэн дьаһалтата, үксүгэр бэрэсидьиэн бэйэтинэн дьарыктанар. Өйдөөтүгүт дуо, Арассыыйа тоҕо мэлдьи хоруупсуйаҕа буруйданарын?

Өскөтүн Владимир Путин “семибанкирщинаны”, ол эбэтэр олигархтары былаастан туораппатаҕа буоллар, туох да саарбаҕа суох билигин “уол оҕото” аатыра сылдьыахтаах этэ. “Цивилизованнай дойдулар” баһылыктарын ытыстарын үрдүгэр. Тоҕо диэтэххэ, олигархтар былаастара диэн тугуй? Аан дойдутааҕы транснациональнай хампаанньалар уонна транснациональнай бааннар былаастара. Бары ходорковскайдар, березовскайдар уонна да атын абрамовичтар дуоллар хаһаайыннарын үлэһиттэрэ. Наймыламмыт менеджердэр диэххэ сөп – “сопхуос управляющайдарын” кэриэтэ дьон. Баайдара кинилэргэ онуоха-маныаха диэри уларсык бэриллибитин тэҥэ. Дуоллар хаһаайыттара хаһан баҕарар былдьаан ылыахтарын сөп – ол-бу офшордартан харчыларын, Европа уонна да атын кэнтиниэннэр дойдуларыттан хамсаабат баайдарын.

Бу “цивилизованнай аан дойду” хаһаайыннара, сөп буола-буола, улахан сүбэ мунньах ыыталлар. Холобур, Сэбиэскэй Сойуус баайын үллэстии саҕана, ол эбэтэр 1992 сыллаахха Рио-де-Жанейро куоракка, ол кэнниттэн 2002 сыллаахха Йоханнесбург куоракка “Сир диэн планетаҕа киһи-аймах туруктаах сайдыытыгар” аналлаах аан дойдутааҕы саммиттары тэрийэн ыыппыттара.

“Эксперт” сурунаал (32 №, 2.09.2002) Йоханнесбург саммитын туһунан маннык суруйбут: “Сайда сатыыр дойдулар бэрэстэбиитэллэрэ аан дойду нэһилиэнньэтин 17 %-на олорор уонна аан дойду ресурсатын 70 %-нын туһанар “кыһыл көмүс миллиард” дойдуларыгар (АХШ, Канада, Европа уонна Япония) бэйэлэрин ирдэбиллэрин тиэрдэллэр…”

“Бу саммит уруккуттан атына диэн, Йоханнесбурга кэмниэ кэнэҕэс туруктаахтык сайдыы туһунан чопчу өйдөбүллээх уонна чопчу этиилэрдээх күүс көстүбүтэ буолла. Бу – транснациональнай корпорациялар. Кинилэр бары дойдулартан сүрүннээн манныгы ирдииллэр: энерго-систиэмэлэр, уунан хааччыйыы систиэмэлэрэ уонна да атын инфраструктура эбийиэктэрэ приватизацияланыах тустаахтар. Биллэн турар, транснациональнай корпорациялар туһаларыгар”.

Дьэ, 90-с сыллардааҕы приватизация саҕана тоҕо аан бастаан “Якутскэнерго” “мэлис” гыммытын өйдөөтүгүт дуо? Өрөспүүбүлүкэ бу тыын хампаанньаҕа 0,000…% кыттыгастаах хаалбыт этэ – биирдэ өйдөөбүппүт. Ол кэнниттэн ханнык баҕарар кэмҥэ харчыны солбуйар кыахтаах кыһыл көмүһү күрэппиттэрэ. Алмаас бырамыысыланнаһын хаһан эрэ конкистатордар аборигеннар өйдөрүн таас оҕуруонан сүүйэллэрин кэриэтэ хаалларбыттара, дьиҥэ баара. Син биир ылыахпыт диэн. “Алмаас турбата” диэн өйдөбүл баар, ол хас хардыыта барыта “цивилизованнай массыанньыктарынан” үллэһиллэн турар диэн.

Оннук быһыыга-майгыга АЛРОСА хампаанньаны “хол-буут араарбакка” судаарыстыбаннас бас билиитигэр туруулаһан илдьэ хаалбыт оччотооҕу салайааччыларбытыгар махтаныах тустаахпыт.

Санаан көрүҥ, хаһан эрэ “кыһыл көмүс миллиард”, “аан дойду хаһаайыннара — “дуоллары бэчээттиир станогу”  бас билээччилэр — транснациональнай бааннар — транснациональнай хампаанньалар” диэн куолулаан бардыҥ да, тута сымыйа дойҕох, “конспирология” диэн буолар этэ, оттон билигин “Эксперт” курдук элиитэ сурунаалларыгар аһаҕастык суруйаллар.

Владимир Путин глобалистар бэрэстэбиитэллэрин, ол эбэтэр олигархтары былаастан туораппытын түмүгэр, былаас бары түһүмэхтэрин, күбүрүнээтэрдэри, бэлитиичэскэй баартыйалары, Судаарыстыбаннай дуума, Федерация сэбиэтин спикердэрин бэрэсидьиэн бэйэтэ эбэтэр бэрэсидьиэн дьаһалтата талар. Ол эбэтэр, арҕааҥы ирдэбиллэринэн көрдөххө, Арассыыйа былааһа баһыттан атаҕар диэри хоруупсуйаҕа олоҕурар — биһиэхэ аан дойду хаһаайыннарын бэрэстэбиитэллэрэ, ол эбэтэр олигархтар курдук “уопсастыбаннай күүстэр” былааһы талбаттар.

Дьиҥэ, хайата да биир. Арҕааҥҥы дойдуларга былааһы хапытааллаах дьон аныыр буоллахтарына, Арассыыйаҕа былаас бэйэтэ кутугунайар. Олигархтары норуот талбат, былааһы – талар. Онон биһиги систиэмэбит дэмэкирээтийэҕэ ордук чугас диэбэккит дуо. Былааһы норуот талбыт былааһа аныыр буолан тахсар. Ол мэлдьи сатанар буолбатах эрээри, үксүгэр “административнай ресурса” ыйааһына баһыйар.

Онон коррупция ханна баҕарар баар. Айылҕалара, тутуллара эрэ атын. Арҕааҥҥы дойдуларга коррупция үөһэнэн сылдьар – халыҥ харчы хамсыыр сиринэн. Олигархия орто эбэтэр аллараа сүһүөх чунуобунньуктарга наадыйбат, онон кинилэртэн коррупция сыта да суох буоларын кытаанахтык ирдиир. Куттала бэрт. Биирдэ албыҥҥа түбэстиҥ да, этэргэ дылы, “күрдьүккэ көтөҕүллэҕин”. Бөххө-сыыска быраҕыллаҕын. Ол эбэтэр, норуот сылдьар эйгэтигэр коррупция суоҕун курдук көстөр. Тоҕо диэтэххэ, былааһы олигархия аныыр.

Оттон Арассыыйаҕа “былаас туруору тутула” үөһэттэн алларааҕа диэри сатыылыыр. Коррупция эмиэ ол курдук. Тоҕо диэтэххэ, былаас былааһы аныыр.

Хайата ордугуй? Хайата да биир. “Арҕааҥҥы” коррупция албын айылҕалаах, Арассыыйа коррупцията “билбэтэҕэ буолар” адьынаттаах.

“Кэскиллэрэ” хайдаҕый? Мин санаабар “көстө сылдьар” Арассыыйа коррупцията ордук түргэнник уодьуганнаныан сөп. Оттон ханан эрэ үөһэнэн дайар “арҕааҥҥы” коррупция – саарбах.

Нууччаларга олус сөптөөх өс хоһооно баар: “Хорошо там, где нас нет”. Ханна эрэ атын сиргэ үчүгэй буолуохтаах диэн.  Ону баара, оннук буолбатах. Кампанелла “Күннээх куората” – утопия. Ханна баҕарар тыыннаах дьон олорор, тыыннаах дьон дьаһайар, дьон айар-тутар, дьон өлөр-тиллэр. Ханна эрэ аан дойдутааҕы олигархия былааһы тутар, өрө-хатар, иилиһиннэрэр. Бу, Александр Зиновьев этэринэн, “сверхобщество”. Оттон биһиэхэ былаас былааһы саамылыы сатыыр. Айылҕатын быһыытынан. Ол иһин “цивилизованнай” дойдулар буруйдуур курдуктар.

Онно азиаттар курдук сыһыаннаһыах тустаахпыт. Конфуций этэн турар: “Эһиги мэлдьи буруйдаах курдук сананаргытын ситиһэ сатыыр дьонтон сэрэнэр буолуҥ, тоҕо диэтэххэ, кинилэр эһигини баһылыахтарын баҕараллар”.

Суолласта, сулласта – СУР.

Поделиться
%d такие блоггеры, как: