“Балбаах сокуона” уонна баллон сүгэһэрдээх сүөһүлэр…

Виталий СУР.

«Балбаах сокуонун» кулун тутар 28-31 күннэригэр буолуохтаах олохтоох салайыныы дьокутааттарын сийиэһигэр дьүүллэһиэхпит диэн буолбут. Ол мунньахтан этиилэри уонна көннөрүүлэри түмэн Судаарыстыбаннай дуумаҕа ыытыахпыт диэбит Ил Түмэн тыа сиригэр уонна аграрнай бэлиитикэҕэ сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин.

“Балбаах сокуона” тыа хаһаайыстыбатын бытархай тэрээһиннэрин эһэргэ, тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын оҥорон таһаарыыны улахан хаһаайыстыбалар туһаларыгар хайыһыннарарга анаммыта өтө көстөр (http://yakutians.com/poskachin-turuorsuulara-is-i%d2%bbiger-kiirdehhe-hajda%d2%95yj/). Ону баара, биһиэхэ оннук кыахтаах агрохолдиннар суохтар эбээт. Бэл, Новосибирскай, Омскай уобаластар кырата суох хаһаайыстыбалара “эстэрбит кэлбит” дииллэр эбит. Холобур, новосибирскайдар „Ирмень“, „Русское поле“, „Сибирская нива“ курдук сүүнэ корпорациялар эрэ сокуон ирдэбилинэн дьаһанар кыахтаахтар, атыттар сүөһүбүтүн “сүүскэ биэрэргэ тиийэбит” дэһэллэрин туһунан суруйаллар. Холобур, Омскай уобалас сүөһүтэ 35 тыһыынча төбөнөн соҕотохто аҕыйыыр кыахтааҕын чопчу билэн олороллор.

Эгэ, биһиги дуо! Биһиэхэ сүөһү төгүрүк сыл хотоҥҥо турар, кыс устата кээһиилээх от саҕа саахтыыр.

Чэ, буоллун, нэһилиэк дьоно бары кыттыһан кэпэрэтиип буоллуннар, ханна эрэ хотонтон ойуччу сиргэ тилэри бетон үктэллээх, уу киирбэтин уонна таһымнаабатын курдук модьоҕолоох былаһаакка туттуннар. Ким суотугар? Биллэн турар, өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүн суотугар.

Аны туран, маны уоҕурдуу оҥороллор дуу, “бөх” быһыытынан сыбаалкаҕа таһаараллар дуу? “Бөх” иһин төлүөххэ наада. Оттон уоҕурдуу оҥордоххуна атыылаан харчы киллэриниэххин сөп диэн буолар. Ону баара эмиэ “оҕус тарпат” ороскуота тахсан кэлэр. Уоҕурдуу оҥостор нэһилиэк балбааҕын харайар былаһаакката салаҥ улахан иэннээх буоллаҕына сатанар курдук. Тоҕо диэтэххэ, “органика” оҥорорго балбааҕы кыра-кыра бугулларга дуу, субурҕаларга дуу чөмөхтүөххэ, ону ханнык эрэ дьаатынан “эмтиэххэ”, күҥҥэ хаста да сүргэйэн-бугуйан биэрэ сылдьыахха наада. Ол эбэтэр, ол “бугуллар” быыстарынан “ворошитель” тэриллээх тыраахтыр көҥүл сылдьыан наада. Ол уоҕурдуу “эмп” көмөтүнэн ыйтан икки ыйга диэри “ситэр” үһү. Сайыммыт онно барар.  

Ол тутуутугар эмиэ өрөспүүбүлүкэбит барахсан “дук” гынара дуу… Нэһилиэк аайы тутуохха диэтэххэ, син үгүөрү үп наада буолуо.

Бу саамай судургу переработка. Дьиҥэ, ирдэбилэ хара баһаам.

Боппуруос үөскүүр: “балбаах инфраструктурата” 2023 сыл устата Саха сирин үрдүнэн кыаллыа дуо? Суох буоллаҕына, 2024 сылтан ыстараап үөһэ ыстараап лаһырҕаан олоруо баар.

Быһата, кэтэх ыал сүөһү тутан бүтэрэ буолуо. Сылгыга уонна табаҕа көһүөххэ диэн баар. Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ 2022 сыл түмүгүнэн сылгы ахсаана 545 төбөнөн, оттон таба 3 тыһыынчанан элбээбит диэн отчуоттаабыта.

Ол эрэн, хайалара да санаа хоту элбииллэрэ саарбах диэн быһаччы этиэххэ наада.

Тоҕо диэтэххэ, “балбаах сокуона” хотоннооохтору хотор буоллаҕына, “хаһан аһааччыларга” “өртөөһүн сокуона” баар эбээт!

Өртөөһүн ыытыллыбатын тухары сылгы ахсаана элбиир кыаҕа суох. Сэтиэнэҕи хаһар сылгы хантан өнүйүөй! Былыр лаҥхалаах сиргэ аһаабат буолар этэ, аныгы сылгыны билбэтим.

Быһата, тыа киһитигэр барар сирэ баҕана үүтэ, кэлэр сирэ кэлии үүтэ буолбут курдук.

Үөһээ Бүлүү улууһун баһылыга Владимир Поскачин уонна Улуус сэбиэтин дьокутааттара биллэ-көстө сатаан “солуута суох” уураахтары ылыналларын курдук саҥарар дьон бааллар. Оннук буолбатах!   

Сүөһүтэ-аһа суох буолла да, тыа сирэ эстэр. Тыа сирэ эһиннэ да – саха эстэр. Ону киһи барыта билэр, элбэх куолу наадата суох.

Сахабыт тыла күн бүгүн тыа сиригэр, тыа хаһаайыстыбатыгар туттуллар эрэ буолан тыыннаах сылдьар диэн быһаччы этиэххэ наада. Куоракка “наадата суох”. Оттон “наадата суох” тыл өлүктүйбүтүнэн барар.

Онон күн бүгүн, туох да омуна суох, саха кэскилин туһугар туруулаһыы барар.

Саха киһитин бүтэһик көмүскэлэ, туох да диэбит иһин, өрөспүүбүлүкэбит буолар. Хаһан эрэ “техрегламент алдьархайа” буола сылдьыбыттаах этэ. Ол да буоллар, баччаҕа тиийиэххэ, кэтэх ыаллар, бытархай хаһаайыстыбалар үүттэрин ыан, эттэрин эттээн, онон-манан тиэйэн-таһан кэллилэр. Бу да сырыыга уҥа-хаҥас дайбаһыы барар ини диэн эрэнэ саныахха.

Хата, маннык баар!

Ханна эрэ биогаһы маннык ылаллар эбит. Ынах ойоҕоһун дьөлөҕөстөөн быһа ханныттан ылаллар.

Саха сиригэр биогаһы туһана сатаабыттара ыраатта да, сатана илик, быһыыта. Тымныыбыт мээһэйдиир үһү. Кыһын сиргэ көмүллэ сытар ноһуом эбии сылытыыта суох оччо-бачча көөнньөн биэрбэт быһыылаах.

Оттон манна бэйэтэ фабрика. Сылаас диэтэххэ сылаас, гаас диэтэххэ гаас!