Минархия — мать порядка: акаарыны киһиргэтиэххэ, “мясо” оҥоруохха!

Күн бүгүн аан дойду үрдүнэн дьон-сэргэ, ордук ыччат өйүн-санаатын булкуйуу аныгы, саҥа технологияларынан, ол эбэтэр Интэриниэтинэн, социальнай ситимнэринэн барар эбит буоллаҕына, ис дьиҥэ, ол эбэтэр идеологията “сэлии сэмнэҕин курдук” былыргы. Ити өттүнэн ыйдаах халлаан аннынан туох да саҥаны айыы суох — барыта умнулла быһыытыйбыт былыргылыы быһыы.

Холобур, анархизм диэн баар. Ону биһиги былыргыттан “Махно батьканы”, “Свадьба в Малиновке” киинэттэн Попандопуло уобараһын кытта ситимниибит. Оттон минархизм диэн тугуй? Бу либэрээллэр туруулаһар туруулаһыылара – туох баар тутар-хабар боломуочуйалара сарбыллыбыт судаарыстыба тутула.

Анархизм + либерализм = минархизм

Бастатан туран, анархия уонна либерализм биир силбэһэр боппуруостаахтарын бэлиэтиир сөп: былаас, ол эбэтэр судаарыстыба диэн суох буолуохтаах. Судургутук эттэххэ, анархияҕа да, либерализмҥа да, ханнык да иерархия билиниллибэт. Холобур, Арассыыйаҕа “былаас бэртикээлэ” тутулларыттан төһөлөөх ытаһыы-соҥоһуу таҕыста этэй?! Ол эбэтэр, федерация тутулугар 90-с сыллардааҕы анархияны кимнээх сайыһалларый? Биллэн турар, либэрээллэр.

Ол эрэн “горизонталь” баар буоллаҕына, “вертикаль” да баар буолуоҕа. Бу — айылҕа сокуона. “Путин бэртикээлин” оннугар атын дьон “бэртикээллэрэ” кэлиэҕэр дьөрү саарбахтаамаҥ даҕаны. Холобур, индеецтэри эспит, дьоппуоннарга атомнай буомбалары бырахпыт, вьетнамнары химическэй сэрии сэбинэн сүһүрдүбүт, сербтэргэ ураннаах буомбаны тамнаабыт, Ирагы, Ливияны суох оҥорбут “бэртикээл” ала-чуо сахаларга ымманыйыа диэн санаа хайдахтаах төбөҕө киириэн сөбүй?

Судургутук эттэххэ, либерализм ирдииринэн, судаарыстыбаны ханнык эрэ “гражданскай уопсастыба” солбуйуохтаах. Дьээбэтэ диэн, арҕааттан соҥнонор үөрэх эргийэн кэлэ-кэлэ национальнай судаарыстыбалар муҥур уһугар суох буолуохтаахтарын лэбэйдиир. Холобур, Карл Маркс хомуньууһумугар хайдаҕый? Судаарыстыба суох буолуохтаах. Оччотугар судаарыстыба, ол эбэтэр былаас оннугар туох баар буолуохтааҕый? Манна Ленин кырдьаҕас илэ бэйэтинэн эппитин оскуолаҕа үөрэппит буолуохтааххыт: “Боропсойуус — хомуньууһум оскуолата”. Ол эбэтэр, былаас оннугар боропсойуустарынан сирэйдээн эмиэ “гражданскай уопсастыба” кэлиэхтээх диэн өйдөөн кэбиһиҥ.

Сахаҕа да атыыр либэрээл баар аҕай. Ыраата барбакка, Федот Тумусов диэн “социалист” буолбута буолан кубулунар, ол эбэтэр, “Сиэрдээх Арассыыйа” баартыйа Саха сиринээҕи салаатын түсчүтүн сүрүн түөрүйэтэ тугуй? Судаарыстыба бүддьүөтүн ыалларынан үллэрэн кэбиһиэххэ диэн. Бай! Оччотугар судаарыстыба туох туһалааҕый?

Суох, Сөдүөт чыпчылыйан да көрбөт: ыалларынан үллэриллиэхтээх, ыаллар бэйэлэрэ билиэхтээхтэр — судаарыстыба бүддьүөтүн хайдах туһаналларын. Манна даҕатан эттэххэ, киһи дьиктиргиэҕэ туох да суох: Федот Тумусов, харчы сытын ылаат, хапыталыыс буолбутун аайы, сэбиэскэй саҕана хомуньуус “атыыра” этэ. Онон кини диэтэх киһи “икки сирэйинэн” иккиэннэринэн — хомуньууһунан даҕаны, либэрээлинэн даҕаны — судаарыстыбаны утарар айылгылаах буолуохтаах. Ону баара, хата, ханнык эрэ “ойоҕоһунан” үһүс сирэй былтас гыннаҕына, соһуйбат сөп. Минархист сирэйэ.

Дьэ, судургу холобурга көрдөххө итинник. Анархыыстар, либэрээллэр уонна хомуньуустар “биир дьыаланы” оҥорор үлэлээхтэр — судаарыстыбаны суох оҥоруу.

Аны туран, анархия “аҕата” Михаил Бакунин өрөбөлүүссүйэни пролетариат оннугар “люмпен-пролетариат” баһылыахтаах диирэ. Быһаччы өйдөөтөххө, бас баттах барбыт, былаас, ытыктабыл, култуура, дьиэ-уот, оҕо-уруу диэни билиммэт, этэргэ дылы, түгэҕэр диэри “бииһирбит” дьон. “Свадьба в Малиновке” киинэҕэ баар Попандопуло киһийдэх курдуктар.

Чэ, буоллун. Оччотугар, судаарыстыбалар суох буоллахтарына, былааһы кимнээх ылыахтарай диэн боппуруос турар. Хомуньууһум кыайдаҕына “коммунистическай интернационал”, либерализм кыайдаҕына – “финансовай интернационал”. “Аан дойдутааҕы бырабыыталыстыба”. “Анархия — мать порядка” — быыстала суох хаос. Тохтообот өрөбөлүүссүйэ — Троцкай “перманентнай өрөбөлүүссүйэтэ”. Ол хайдаҕын инньэ 80-с сыллар бүтүүлэриттэн быыстала суох барар “үөрэхтээһин реформатыттан”, ол содулуттан көрөбүт. 

Анархыыстар, либэрээллэр уонна хомуньуустар “биир дьыаланы” оҥорор үлэлээхтэр — судаарыстыбаны суох оҥоруу.

Аныгы өрөбөлүүссүйэ гегемоннара

Оттон билигин, ол эбэтэр либерализм үйэтигэр, национальнай судаарыстыбалары күдэҥҥэ көтүтэр “люмпен-пролетариат” кимнээх буолуохтаахтарый? Биллэн турар, аныгылыы моһуоннаах-бодолоох “люмпеннар” — сиэри-майгыны, үйэлээх үгэһи киэр илгээччилэр. Пацифистар, гомосексуалистар, националистар, экологистар (дьиҥнээх экологтары кытта булкуйбаккытыгар көрдөһөбүн), антиклерикалистар уонна эгэлгэ бэйэлээх “дьыбаан аналитиктара”.

Холобур, биир бэркэ билэр киһим баар. Үөрэҕинэн география учуутала. Дьэ, бу киһи оҕолору географияҕа үөрэтэрэ буолуо дии саныыгыт дуо? Суох, кини — “дьыбаан аналитига”. Бэйэтин ураты өйдөөх киһинэн ааҕынар — чуолаан, сэрии сэбигэр. Стратегическай аракыаталартан саҕалаан, бэрдээҥкигэ тиийэ уу суккуйарын курдук билиилээх. Хатылаан этэбин — кини география учуутала идэлээх, дьөрү, аармыйаҕа да сулууспалаабатах дууса эрээри, тоҕо эрэ бэйэтин байыаннай дьыалаҕа, аныгы сэрии сэбигэр, үрдүк технологияларынан сэбилэниигэ ураты “компетентнай” курдук сананар. Быһата, уратылаах, уһулуччулаах киһинэн ааҕынар. Айахтааҕы атыппат үлүгэрэ. Ханнык эрэ сурунааллартан, саайтартан “кыптыыйынан кырыйар” кэриэтэ “билии бөҕөнү” иҥэриммит, онон сэрии сэбигэр баҕас тэҥнээҕэ суох курдук санаммыт. Буолаары буолан, аан дойду таһымыгар диэххэ  сөп. Тоҕо диэтэххэ, Арассыыйа сэриитин сэбин да, байыаннайдарын да хоҥоруутугар хоннорбот — “ватниктар” диэн тыллаах. Оттон АХШ диэн тылы истиэ эрэ кэрэх, сирэйдиин-харахтыын сырдыыр, тыла-өһө чочуллар.

Дьэ, бу уһулуччулаах киһибит бэрэсидьиэн Путин Федеральнай мунньахха туһаайан Арассыыйа саҥа аракыаталарын туһунан этиитин тула көтө сылдьан кэбэхтээтэ эбээт фейсбук киэҥ киэлитин кэрийэ сылдьан! Холобур, ядернай уматыктаах аракыата туһунан  ханнык да атомнай физика учуонайынааҕар “аптарытыаттаахтык”, ханнык да генераллааҕар “тыыппалаахтык” этэн-тыынан. Барыта сымыйа, “ватниктар”, оннуктар-манныктар, тугу сатыахтарай, тугу билиэхтэрэй — “Путин Турция мультигын” көрдөрдө, “лошаралар” ону итэҕэйдилэр диэн таһымынан.

Онтукатын итиннэ ыйыыр, манна таһаарар. Ааҕа сатаан баран суруйдум — эн атомнай физика экспера хаһааҥҥыттан буолбуккунуй диэн. “География учуутала үөрэхтээх этиҥ буолбатах дуо, “бум-бум” дьыалаҕар сымыйанан дойҕохтуу олоруохтааҕар куонтурнай хаартата уруһуйдаа” диэтим. Киһим улаханнык өһүргэннэ быһыылаах: сүтэн хаалла. Бадаҕа, фейсбукка “доҕотторун” кэккэлэриттэн сотон кэбистэ.

Бу — аныгы үйэ “люмпен-пролетариаттара”. Биллиннэр-билбэтиннэр, өйдөөтүннэр-өйдөөбөтүннэр — барытын утараллар. Урукку анархизм люмпен-пролетариаттара “сокуону таһынан” дьон араҥата эбит буоллахтарына, билиҥҥилэр  “олох сокуонун” таһынан дьалкыйаллар. “Олох сокуона” туох диирий? “Киһи билбэт дьыалатыгар куолулуо суохтаах”, — диир. Атомнай физикаҕа, ядернай двигателлэргэ идэтийбэтэх буоллаххына, муҥ саатар, саҥата суох кэтэс эбээт — билэр дьон тугу дииллэрин! Суох, “уһулуччулаах” киһи саҥата суох хайдах да хаалбат, тугу эрэ “лообурҕаатаҕына” табыллар. Хантан эрэ кыбан, кими эрэ үтүктэн.

Бу дьонуҥ билбэт дьыалалара диэн суох. Бэлиитикэ буоллун, экэниэмикэ буоллун — барытын “хоруо курдук” тэпсэллэр.

Билээҕимсийбиттэрэ диэн кыра дьыала буолуо этэ даҕаны, бу дьонуҥ кинилэри кытта сөбүлэспэтэх дьону бүттүүннэрин “лошаралар”, “ватниктар”, быһата, “быдло”, ол аата идэһэҕэ анаммыт сүөһүлэр диэн ааттыыллара баар — саамай дьээбэтэ.

“Мясо”

Кыра ычалаах дьону Интэриниэт нөҥүө киһиргэтэн “бараан курдук” батыһыннарыы технологията баар. Бу муҥнааҕыҥ дьиэтигэр олорон “аан дойдуга аатырар” буоллаҕа — бэйэтин курдук дьон “халыҥ аармыйаларын” кытта булсан, куодарыһан, этэргэ дылы, “кукаакы кулуба, киргил кинээс” кэриэтэ бэйэ-бэйэлэрин хайҕаһан, улам ыраатан бараллар, “тос” курдук ыйааһыннаналлар, бүтэһигэр бэйэлэрин улахан эксперт курдук сананан кэбиһэллэр. Ханнык баҕарар хайысхаҕа.

Ол диэн кыра буолуо этэ даҕаны, баларыҥ кинилэри кытта сөбүлэспэт дьону сэниир, үөһэттэн көрөр, “лохтар”, “ватниктар”, “барааннар” диэнтэн атыннык ааттаабат буолан хаалаллар. Дьон барыта тугу да өйдөөбөт “быдло” үһү, кинилэр эрэ бэртэр, эчикийэ!

Бу туһунан Эмиэрикэ чинчийээччилэрэ Джин Твенгл уонна У. Кит Кэмпбелл өссө 2009 сыллаахха суруйан тураллар эбит — арҕааҥы култуураҕа киһи бэйэтин дьоһуннаахтык билиниитэ туох да сиэрэ суох “искусственнайдык” киһиргэниигэ кубулуйбут. Манна “арҕааҥы култуураҕа” диэн тылга болҕомтоҕутун хатааҥ. Тоҕо диэтэххэ, Интэриниэккэ киһиргэнээччи, дьону сэнээччи, бэйэтин дьон тэҥэ суох сананааччы сүүс бырыһыан — либерализм, АХШ, Европа, НАТО бокулуонньуктара, Арассыыйа гражданинын “бокуонньуктара” буолаллар.

Бу кэнниттэн фашизм идеологиятын араас көрүҥэ тоҕо наар арҕааҥы дойдуларга үөскүүрүн бэйэҕит толкуйдаан көрүҥ.

Үөһэ этиллибит АХШ ырытааччылара итини маннык иллюстрациялыылллар эбит: кыра куоска оҕото сиэркилэ иннигэр олорон күлүгүн көрүнэр — аарыма улахан атыыр хахай эбит! Син ол кэриэтэ, сатамматах география учуутала Фейсбук сиэркилэтин иннигэр олорон эрэн бэрэсидьиэн Путинтан, бойобуой генераллартан, “оборонка” учуонайдарыттан ордон, барыларын “ыкка биэрэр”. “Куоска оҕотун” таһымынан да буоллар, кырдьык-хордьук саралаталыыр, бэйэтин “хахай” кэриэтэ сананар. Кинини кытта сөбүлэспэт дьону барыларын “лошаралар”, “ватниктар” диэн хоруотуур, быһата, ханна эрэ, үөһээ, кыырай халлааҥҥа “айаннаан” хаалар.

Үөһэ этиллибит АХШ ырытааччылара итини маннык иллюстрациялыылллар эбит: кыра куоска оҕото сиэркилэ иннигэр олорон күлүгүн көррүнэр — аарыма улахан атыыр хахайы! 

Дьиҥэ, ханна айанныа баарай. Манна былыргыттан биллэр уйулҕа “уруһуйа” тахсан кэлэр: улахан дьону кытта тэҥнэһиэххин баҕардаххына, кинилэри бэйэҥ таһымҥар диэри түһэрэ сатаа. Холобур, кими эрэ “акаары” диэтэххинэ, чэпчиэххин, оттон Интэриниэт түгэҕиттэн ким эрэ “оннук” диэн сөбүлэстэҕинэ ону букатын да итэҕэйиэххин сөп. “Киһи санаата сыарҕалаах оҕустаах буолбатах” дииллэрэ биһиги өбүгэлэрбит. Киһи бэрт кыраттан дэбдэйэр айылгылаах.

Социальнай ситимнэринэн сайдар Web 2.0 технология кыра ычалаах дьону дарбатар, кыахтарын таһынан киһиргэтэр, ол аата “олох сокуонун” таһынан дьалбах дьаарбатар былаһааккаларын “нарциссизм мультпликатора” диэн ааттыыллар. Бэйэ сымыйа кыаҕар итэҕэйии аныгы кэм саамай саарбах иллюзията диэн буолар.

Саамай сэрэхтээҕэ, маннык долгуҥҥа доруобай да дьон оҕустаран ылаллара баар. Саас-күһүн сэрэхтээх быһыы диэтэҕиҥ.

 Дьэ, АХШ чинчийээччилэрэ туох диэн түмүгү оҥорбуттарый?

“Туох да олоҕо суох эрээри, тугу барытын ситиһэр кыахтаах, бэйэлэрин уратылаах, уһулуччулаах дьонунан ааҕынааччылар — “пушечнай мясо” буоларга саамай табыгастаах эбийиэктэр”.

Дьэ, оччотугар кимнээх “лошара” буолан тахсалларый? Тоһоҕолоон бэлиэтиибин — бу “ватниктар” этиилэрэ буолбатах, АХШ чинчийээччилэрэ таһаарбыт түмүктэрэ.

Сонордосто — СУР.