Үөннэр. Мөлтөһүөр дьон көрүмэҥ!

Саха дьоно маны көрөргүт, долоҕойгутугар тохтоторгут наада. Киһиэхэ, кыылга-сүөлгэ, ыкка-куска, балыкка баар “эмэн сиир” үөннэр тустарынан.

Бу кылгас киинэҕэ Саха сиригэр баар уонна киһи иһигэр-үөһүгэр эрэ буолбакка, быарыгар, мэйиитигэр, тыҥатыгар уонна да атын тыын суолталаах уорганнарыгар дьайар үөннэр тустарынан кэпсэнэр.

Мантан билбиккитин дьиэ кыылларын кытта сыһыаҥҥытыгар, булду-балыгы астыыргыгар хайаан да туһанаргыт буоллар үчүгэй этэ. Бу ордук тыа сирин олохтоохторугар, булчуттарга, балыксыттарга туһалаах буолуоҕа. Биллэн турар, сиргэ, отууга хоно сылдьан ирдэбили барытын тутуһар ыарахан эрээри, саҥа бултаммыт тайах, таба быарын, бүөрүн, мэйиитин сиикэйдии сиэһин киһиэхэ олус сэрэхтээҕин умнумаҥ. Ситэ буспатах балык, уокка саллыбыт эт, “биэс мүнүүтэлээх салааттар”, тууһа иҥэ илик, ситэ ыһаарыллыбатах балык – барыта сэрэхтээх. Ону кытта саарба, кырса, бөрө, эһэ уонна да атын кыыл тириитин сүлүү, таҥастааһын туспа ирдэбиллэрдээх. Холобур, ас астанар сиригэр туттан-хаптан үргэҥнэтии сатаммат. Тыа кыылларын кытта тэҥҥэ эрийсэр булчут ыттар үксүгэр эмиэ үөннээх буолалларын умнумаҥ.

М.Г. Сафронов аатынан Саха сиринээҕи тыа хаһаайыстыбатын научнай-чинчийэр институт кыһын бултаммыт балыкка гельминт үөннэр “кубулунар” чахчыларын буллулар. Ол курдук, субуруйбут оһоҕосторун “быраҕан” эбэтэр бэйэлэриттэн сииги суох оҥорон балык тоҥоругар киһи хараҕар көстүбэт буола кыччыыллар эбит. Оттон балыкка кээспит сымыыттарын микроскоп көмөтүнэн эрэ булуохха сөп. Гельминт үөннэр маннык быһыылара балык сорох көрүҥнэригэр көстүбүттэр, кэтээн көрүү салҕанан барар. Онон балыксыттар балыгы сииртэн туттуналларыгар эбэтэр лаппа үчүгэйдик буһаран баран сииллэригэр сүбэлииллэр.

М.Г. Сафронов аатынан ТХНЧИ паразитолог-учуонайдара этэллэринэн, сылаас хааннаахтар көрүҥнэрин уонунан-сүүһүнэн боруобаларын чинчийии түмүгүнэн этэр буоллахха, кырса, киис, бөрө 60 %-тан ордуга ыарыылаах буолар эбит.

Сигэтэ: http://agronii.ysn.ru/